در سال‌های اخیر ایران مذاکراتی را با کشورهای موسوم به گروه 5+1 آغاز کرده است. این مذاکرات برای حل شدن مساله هسته‌ای ایران و برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی است. در صورت به نتیجه رسیدن این مذاکرات و باز شدن فضای اقتصادی ایران برای ورود شرکت‌های خارجی، فرصت رشد اقتصادی زیادی برای ایران بوجود می‌آید و ایران می‌تواند میزان صادرات خود را افزایش دهد.
از طرفی رشد صادرات ایران به معنای خارج شدن بخشی از بازار از دست کشورهایی است که هم اکنون سهم زیادی از بازار نفت دنیا را در اختیار دارند و به همین دلیل کارشکنی‌های زیادی در این مسیر انجام می‌شود. کارشکنی‌هایی که می‌تواند آسیب زیادی به مسیر مذاکرات وارد کند و حتی مسیر را تغییر دهد. به هر حال طبق شواهد هم اکنون مذاکرات در مسیر مثبتی در جریان است و احتمال به نتیجه رسیدن آن بسیار زیاد است. اما نتیجه بخش بودن این مذاکرات هسته‌ای چه تاثیری روی بازار نفت دنیا خواهد داشت؟ آیا قیمت نفت در بازار جهانی تحت تاثیر این تحول سیاسی قرار می‌گیرد یا توافق تاریخی هسته ای ایران با کشورهای گروه 5+1 تاثیر معناداری روی قیمت نفت در بازار جهانی ندارد؟
برآورد آژانس بین‌المللی انرژی
طبق برآورد آژانس بین‌المللی انرژی، توافق هسته‌ای ایران و گروه 5+1 نه تنها تاثیر معنا داری روی قیمت نفت در بازار جهانی دارد بلکه می‌تواند روی اقتصاد دنیا هم اثرگذار باشد. این تحول تاریخی اقتصاد ایران و اقتصاد جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و تاثیر آن روی بازار نفت به دلیل برداشته شدن فشارها بر روی ایران است.
مطالعات نشان می‌دهد بازار نفت دنیا هم اکنون با مازاد عرضه مواجه است که این مسئله در قیمت کنونی نفت در بازار جهانی قابل مشاهده است. طی دوازده ماه اخیر قیمت نفت برنت برای معامله دربازارهای آتی 45 درصد کاهش یافته است. دلیل افت قیمت نفت در بازار آتی را می‌توان کاهش نرخ رشد تقاضا برای فرآورده‌های نفتی در سال‌های اخیر دانست که عامل اصلی آن رکود اقتصادی دنیا در سال های 2008 و 2009 میلادی بوده است. البته رشد عرضه نفت توسط کشورهای غیر اوپکی به خصوص امریکا و کانادا هم سبب شد تا عرضه نفت هم افزایش یابد و به دنبال آن بازار شرایط تازه‌ای را تجربه کند. در این شرایط قیمت نفت روند نزولی خود را آغاز کرد و این روند در ماه‌های اخیر تشدید شد.
به هر حال بعد از اینکه فشارهای غرب روی ایران اندکی کاهش یافت و مذاکرات در مسیر امیدوارکننده قرار گرفت، تولید و صادرات نفت ایران بیشتر شد. طبق گزارش بریتیش پترولیوم تولید نفت ایران در سال 2014 میلادی به 1.6 میلیون بشکه در روز رسید که15.9 درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل بوده است.
در این سال تقاضای جهانی نفت 0.7 میلیون بشکه در روز رشد کرد. اگرچه کاهش قیمت نفت باعث شد تا کاهش زیادی در فعالیت‌های اکتشافی در امریکا و دیگر کشورهای دنیا انجام شود ولی انتظار می‌ورد در سال جاری میلادی تولید نفت خام در دنیا 0.6 میلیون بشکه در سال جاری افزایش یابد.
اما در این میان جنگ برای تصاحب سهم بیشتر از بازار نفت همچنان ادامه داشت و کشورهای عضو اوپک به خصوص عربستان سعودی تلاش کردند تا با افزایش عرضه نفت به بازار زمینه را برای حفظ سهم خود فراهم کنند و حتی سهمشان را در بازار نفتی دنیا افزایش دهند.
به هر حال در شرایطی که عرضه نفت بیشتر از تقاضای آن است و جنگ برای حفظ سهم بازار مانع از این می‌شود که کشورهای اوپکی اقدام به کاهش تولید کنند. از طرف دیگر تقاضای نفت هم با سرعت اندکی رشد می‌کند و در این وضعیت نمی‌توان انتظار داشت قیمت نفت در بازار جهانی در آینده نزدیک افزایش یابد. به همین دلیل است که تحلیلگران اقتصادی متوسط قیمت نفت در بازار جهانی را طی 10 سال آینده کمتر از80 دلار ارزیابی کرده‌اند و پیش‌بینی این است که به این زودی‌ها نمی‌توان شاهد رسیدن قیمت نفت به مرز 100 دلار بود.
توافق با ایران یعنی افزایش عرضه
با به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 5+1، تحریم‌های نفتی ایران برداشته می‌شود و این کشور می‌تواند حجم بالاتری از نفت را وارد بازار جهانی کند. افزایش عرضه نفت در بازار جهانی می‌تواند باعث بیشتر شدن شکاف بین عرضه و تقاضای نفت شود و این مسئله می‌تواند فشار کاهشی بیشتری روی قیمت نفت وارد کند.
انتظار می‌رود بعد از برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، این کشور بتواند 30 میلیون بشکه نفت را وارد بازار نفت دنیا کند و ورود این حجم نفت به بازار تاثیر ناگهانی بر قیمت خواهد داشت. البته تاثیر ورود این حجم نفت به بازار جهانی موقتی خواهد بود زیرا 30 میلیون بشکه نفت تنها معادل یک سوم از کل نفت تقاضا شده در بازار است. اما افزایش توان صادراتی ایران بدون شک باعث کاهش قیمت نفت در بازار جهانی می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد در صورتی که تحریم‌های نفتی به طور کامل برداشته شود ایران می‌تواند صادرات نفت خود را یک میلیون بشکه در روز بیشتر کند و این تغییر ظرف یک سال آینده اتفاق خواهد افتاد.
آژانس بین‌المللی انرژی نوشت: از آنجا که ایران وارد بازاری می‌شود که هم اکنون هم با مسئله مازاد عرضه مواجه است و بازیگران بزرگ بازار نفت یعنی عربستان سعودی و امریکا برای تصاحب سهم بیشتر با هم رقابت تنگاتنگی دارند، بدون شک مقاومت‌های زیادی برای مقابله با ورود ایران به بازار وجود خواهد داشت و ورود ایران هم می‌تواند فشار منفی زیادی به قیمت نفت وارد کند.
بنابراین در خوش‌بینانه‌ترین حالت به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای سبب می‌شود تا قیمت نفت در بازار جهانی در سال 2015 میلادی روند نزولی به خود بگیرد و متوسط قیمت هر بشکه در سال جاری به 63 دلار برسد و در سال 2016 میلادی هم متوسط قیمت نفت در بازار جهانی به 65 دلار برسد. متوسط قیمت هر بشکه نفت در بازار جهانی در سال 2021 میلادی به 93 دلار خواهد رسید.
