افزایش چشمگیر مبادلات تجاری ایران با کره، روسیه و آلمان

در نه ماهه سال 1395، ميزان صادرات كالاهاي غيرنفتي 91 میلیون و  262هزار تن به ارزش 31 میلیارد و 593 میلیون دلار بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از لحاظ وزن بیشتر از 32 درصد و از لحاظ ارزش بیشتر از 9 درصد افزایش نشان می دهد.

در مقابل واردات کشور 24 میلیون و867 هزار تن به ارزش 31 میلیارد و 538 میلیون دلار رسیده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بیشتر از سه درصد از لحاظ وزنی کاهش و از لحاظ ارزش دلاری بیشتر از 4 درصد افزایش نشان می دهد.

مهمترین کالاهای صادراتی به ترتیب معیانات گازی به ارزش بیشتر از پنج میلیارد دلار، گاز طبیعی مایع شده به ارزش نزدیک به دو میلیارد دلار، روغن های سبک و فرآورده ها به جز بنزین به ارزش یک میلیارد و 230 میلیون دلار، گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی مایع شده به ارزش بیشتر از یک میلیارد دلار و پروپان مایع شده به ارزش 868 میلیون دلار بوده است.

مشتریان کالاهای صادراتی ایران به ترتیب چین با پنج میلیارد و 697 میلیون دلار، امارات متحده عربی با کمی بیش از پنج میلیارد دلار، عراق با چهار میلیارد و 573 میلیون دلار، ترکیه با دو میلیارد و 719 میلیون دلار، کره جنوبی با دو میلیارد و 333 میلیون دلار بوده اند. این پنج کشور در مجموع نزدیک به دو سوم کالاهای صادراتی ایران را خریداری کرده اند.

آمار نشان می دهد که در نه ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل میزان خرید کالاهای ایرانی از سوی امارات متحده عربی بیشتر از شش درصد و ترکیه نزدیک به 10 درصد کاهش پیدا کرده است. در مقابل میزان خرید کره جنوبی 732 درصد افزایش پیدا کرده است. کره جنوبی در نه ماه اول سال گذشته تنها 280 میلیون دلار کالای غیر نفتی از ایران خریداری کرده بود که این رقم  در نه ماهه اول سال به دو میلیارد و 333 میلیون دلار رسیده است.

علاوه بر کره جنوبی، پاکستان با بیش از 27 درصد، عمان بیش از 71 درصد، تایوان238 درصد ، ویتنام بیش از 52 درصد و جمهوری آذربایجان نزدیک به 60 درصد میزان واردات خود را نسبت به نه ماه اول سال گذشته از ایران را افزایش داده اند.

واردات کالا

مهمترین کالای وارداتی ایران در نه ماه اول سال ذرت دامی به ارزش بیش از یک میلیارد دلار، لوبیای سویا به ارزش 656 میلیون دلار، قطعات منفصله خودروی سواری به ارزش 605 میلیون دلار، وسایل نقلیه موتوی به ارزش 544 میلیون دلار و برنج به ارزش 527 میلیون دلار بوده است.

در میان صادرکنندگان کالا به ایران نیز چین در صدر قرار دارد. این کشور در نه ماه اول امسال هفت میلیارد و 510 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیشتر از 2 درصد کمتر شده است.

بعد از این کشور امارات متحده عربی پنج میلیارد و 103 میلیون دلار در رتبه دوم و کره جنوبی با دو میلیارد و 503 میلیون دلار، ترکیه با بیشتر از دو میلیارد دلار و آلمان با یک میلیارد و 780 میلیون دلار در رده های بعدی قرار دارند.

گزارش تازه نشان می دهد که واردات ایران از میان پنج کشور اصلی صادرکننده کالا به ایران، به جز آلمان که بیشتر از 38 درصد رشد داشته است واردات از چهار کشور دیگر نسبت به مدت مشابه سال قبل کمتر بوده است.

گزارش تازه گمرک نشان می دهد که علاوه بر آلمان، واردات از روسیه بیشتر از 180 درصد رشد داشته است. چنانکه واردات کالا از روسیه در نه ماه اول سال گذشته 465 میلیون دلار بوده که امسال به یک میلیارد و 466 میلیون دلار افزایش پیدا کرده است. علاوه بر این کشور، واردات از برزیل بیشتر از 70 درصد، ایتالیا نزدیک به 20 درصد، فرانسه بیشتر از 29 درصد، هلند بیشتر از 31 درصد، انگلستان بیش از 42 درصد و مالزی بیش از 65 درصد افزایش پیدا کرده است.

مقایسه آمارها نشان می دهد که بعد از برجام، سهم کشورهایی مانند چین و امارات در مبادلات تجاری ایران کمتر شده و در عین حال سهم کشورهای اروپایی و برخی کشورهای آسیایی افزایش چشمگیری پیدا کرده است.

نکته مهمی که گزارش تازه گمرک نشان می دهد این است که سهم کره جنوبی، روسیه و آلمان در صادرات به ایران افزایش زیادی پیدا کرده است.

روسیه در یک سال گذشته بعد از تحریم های اتحادیه اروپا و شکرآب شدن رابطه اش با ترکیه، سعی کرده تا مبادلات تجاری خود را با ایران افزایش دهد. علاوه بر روسیه، آلمان نیز تلاش گسترده ای انجام داده تا بتواند دوباره به شریک اول تجاری ایران بدل شود هر چند تا رسیدن به کشورهایی نظیر چین و امارات و کره راه درازی در پیش دارد.

در سالهای پایانی دولت محمد خاتمی میزان صادرات آلمان به ایران به مرز پنج میلیارد دلار رسیده بود اما سه سال و نیم پیش وقتی حسن روحانی در سال 92 به ریاست جمهوری رسید، میزان صادرات آلمان به ایران به یک میلیارد 850 میلبون دلارکاهش پیدا کرده بود. اخیرا اتاق بازگانی و صنایع آلمان پیش بینی کرده که در پنج تا هفت سال آینده میزان صادرات آن کشوربه ایران به مرز 10 میلیارد دلار برسد.

جدول 1: چشم انداز میان مدت برای درآمدهای حاصل از تولید و صادرات نفت ایران

گزارش رصد اقتصادی ایران (بانک مرکزی)