بر طبق گزارش منتشر شده توسط بلومبرگ اولین و اصلیترین بازنده بازار نفت بعد از حصول توافق هستهای و بازگشت ایران به بازار انرژی دنیا کشور روسیه است. روسیه که به همراه عربستان سعودی و آمریکا تلاش میکند تا جایگاه ویژهای در بازار جهانی به خود اختصاص دهد در نتیجه بازگشت ایران به بازار انرژی و عادی شدن روابط این کشور با اعضای اتحادیه اروپا بازار بزرگی را از دست میدهد.
اد مورس رییس مرکز مطالعات بازار کالا در این زمینه میگوید: ایران بعد از بازگشت به بازار تجارت دنیا رقیب اصلی روسیه در بازار گاز اروپا خواهد بود. این مسئله میواند آسیب اقتصادی زیادی را به روسیه وارد کند به خصوص این که روسیه در ماههای اخیر به دلیل درگیریهای اوکراین تحت تحریمهای اقتصادی غرب قرار گرفته است و بسته شدن یک شاهراه دیگر اقتصادی میتواند زیانهای اقتصادی فراوانی برای روسها داشته باشد.
ایران از سال 2012 میلادی از فروش نفت به اروپا منع شده است. تحریمهای امریکا علیه صنعت نفت ایران در انتهای سال 2012 میلادی شاهراه اقتصادی این کشور را هدف قرار داد و باعث شد تا مبادله نفت با دلار امریکا سختتر شود. در نتیجه تحریمهای نفتی آمریکا و اروپا علیه ایران، تولید نفت از 3.6 میلیون بشکه در سال 2011 میلادی به کمتر از 2.6 میلیون بشکه در سال 2014 میلادی رسید و صادرات نفت هم کمتر از نیمی از این میزان رسید.
بازگشت ایران به بازار انرژی
واسیلیس سایتاس سخنگوی شرکت نفتی هلنیک پترولیوم در این مورد میگوید: بازگشت نفت ایران به بازار انرژی دنیا به دلیل ویژگیهای نفت این کشور اثرات مثبتی روی عملکرد پالایشگاههای نفتی دارد. این شرکت پیش از وضع تحریمهای نفتی هر ساله 25 درصد از نفت مورد نیاز خود را از ایران تامین میکرد اما بعد از اینکه تحریمها علیه ایران تشدید شد نفت روسیه جایگزین نفت ایران در این شرکت شد و حتی آماری در مورد رسیدن سهم نفت روسیه به 30 درصد از کل نفت مصرفی این پالایشگاه مخابره شد.
اما به رغم رقابت شدید این دو کشور در بازار انرژی، ایران و روسیه منافع مشترک زیادی دارند و به همین دلیل همپیمانهای خوبی برای هم بودهاند. ولی بازگشت ایران میتواند اثرات ماندگاری در توازن نفتی دنیا داشته باشد. با وجود اینکه بعد از توافق چندین ماه طول میکشد که ایران وارد بازار انرژی دنیا شود ولی بازار نفت دنیا به ارزیابی خود در مورد بازار بعد از بازگشت ایران پرداخته است و همین گمانهزنیها باعث نوسانات قیمت این منبع انرژی در جهان شده است.
رقیبان دیگر ایران در بازار انرژی
اما علاوه بر روسیه که در سالهای اخیر منفعت زیادی به دلیل عدم حضور ایران بدست آورده است، کشورهای دیگری هم هستند که با بازگشت ایران میتوانند بخشی از بازار را از دست بدهند. این کشورها عبارتند از نیجریه، آنگولا و حتی عراق که در طی سه سال گذشته بازارهای بزرگی را تصاحب کردهاند و حال با بازگشت ایران و قدرت بالاتر این کشور در بازاریابی و موقعیت جغرافیایی بهتر، ممکن است سهم خود را در بازار از دست بدهند.
اغلب بازرگانان صنعت نفت بر این باورند بیشترین رقابت بر سر بازار مصرف اروپا به خصوص بازار گاز طبیعی خواهد بود. اروپا بازار بزرگی دارد و در سالهای اخیر اختلافات زیادی با روسها بر سر تامین انرژی مورد نیاز خود داشت. بازگشت ایران میتواند امیدی باشد برای اروپاییها که ایران را جایگزین روسیه کنند.