دستاورد صنعت / موضوع ناترازی انرژی به یکی از چالش‌های کشور در سال‌های اخیر تبدیل شده که رفع آن نیازمند تغییر حکمرانی انرژی در کشور است.
سالانه با نزدیک شدن به فصل سرد سال و ورود نخستین موج سرمایی به کشور، اخبار مربوط به ناترازی انرژی به‌ویژه ناترازی گاز، توجه کارشناسان و صاحب‌نظران را به خود جلب می‌کند. هرچند در سال‌های اخیر، با تدابیر و اقدام‌های انجام‌شده از سوی مسئولان وزارت نفت تلاش شده است کمترین خلل در روند زندگی روزمره مردم وارد شود اما نگاهی به آمار و ارقام مصرف گاز طبیعی در کشور نشان می‌دهد موضوع ناترازی گاز همچنان یکی از دغدغه‌های و چالش‌های حکمرانان و مسئولان محسوب می‌شود.
بر اساس آمارهای بین‌المللی، ایران در سال ۲۰۲۳ با تولید ۲۹۲ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی، پس از آمریکا و روسیه، در رتبه سوم تولیدکنندگان برتر گاز در جهان قرار گرفته است. با توجه به این موضوع به نظر می‌رسد ایران در زمینه تولید گاز طبیعی، عملکرد قابل دفاع و حتی قابل تحسینی داشته است، اما با این مقدار تولید گاز طبیعی چرا کشور باید همچنان درگیر معضل ناترازی شود؟
این پرسش، پاسخی ساده دارد؛ ایران با وجود داشتن تنها یک درصد از جمعیت جهان، به تنهایی حدود ۶ درصد از گاز طبیعی دنیا را مصرف می‌کند و رتبه چهارم مصرف‌کنندگان گاز در جهان را به خود اختصاص داده است. گذشته از وضعیت نامناسب شاخص شدت انرژی در ایران – متأسفانه از این حیث بدترین عملکرد در بین کشورهای دنیا را داریم – که ریشه در مسائل مختلفی دارد و در این گزارش به آن پرداخته نشده است، حقیقت این است که تأمین انرژی در ایران به‌شدت به گاز طبیعی وابسته است تا جایی که برخی آمارها نشان می‌دهد ۷۲ درصد از انرژی مصرفی از طریق گاز تأمین می‌شود.
نیروگاه‌ها، دومین مصرف‌کننده عمده گاز
نگاهی به وضعیت مصرف گاز در سال گذشته نشان می‌دهد بعد از بخش خانگی و تجاری، نیروگاه‌ها بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان گاز طبیعی هستند. هرچند در دو بخش خانگی و تجاری نیز عوامل مختلفی به مصرف غیربهینه و هدررفت گاز طبیعی منجر شده اما اتفاقی که در نیروگاه‌های کشور رخ می‌دهد، منحصربه‌فرد است.
بر اساس اعلام حسین حسین‌زاده، مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، حدود ۸۰ درصد برق تولیدی توسط نیروگاه‌های کشور، از طریق گاز به‌دست می‌آید. این وابستگی شدید به گاز طبیعی، چند دلیل و پیامد مهم دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
در طول سال‌های گذشته، عمده سرمایه‌گذاری‌ها در بخش نیروگاهی بر احداث نیروگاه‌های گازی متمرکز شده که به دلیل «فراوانی گاز طبیعی در کشور» و «هزینه کمتر ساخت و راه‌اندازی نسبت به سایر نیروگاه‌ها» رخ داده است، اما همین موضوع سبب شده تنوع سبد انرژی به‌شدت کاهش یابد و در صورت بروز هرگونه بحران در تأمین گاز، تولید برق نیز تحت تأثیر قرار گیرد.
چاره‌ای جز استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر نداریم
یکی از راه‌های کاهش ناترازی گاز استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر است. مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس به‌تازگی در همایش بهره‌وری که در سازمان مدیریت صنعتی برگزار شد، اظهار کرد: «به‌منظور حل معضل ناترازی نیرو چاره‌ای جز استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر نداریم.»
کاهش وابستگی نیروگاه‌های ایران به گاز طبیعی، یک ضرورت است و برای برون‌رفت از این وضعیت، نیازمند برنامه‌ریزی جامع و سرمایه‌گذاری‌های کلان در حوزه انرژی هستیم. تنوع‌بخشی به سبد انرژی و استفاده از منابع انرژی پاک و پایدار می‌تواند به بهبود امنیت انرژی کشور و کاهش آلودگی محیط‌زیست کمک کند.
