صنعت نفت ایران در سالی که گذشت روزهای پر فراز و نشیبی را تجربه کرد. از امضای قراردادهای توسعه میدان‌های نفتی و افزایش سطح تولید تا رایزنی‌های دیپلماتیک برای ارتقای جایگاه نفت ایران در مجامع بین المللی. از شکسته شدن رکورد انتقال گاز در کشور تا راه اندازی فازهای نخست و دوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس. از روزهای خوشی که در تاریخ صنعت نفت رقم خورد تا روزهای تلخی که شاهد حوادث آتش‌سوزی در پالایشگاه تهران، فوران و آتش‌سوزی چاه ۱۴۷ رگ سفید و غرق شدن نفتکش سانچی در آب‌های چین بودیم.
به گزارش شانا، صنعت نفت در اقتصاد ایران سال‌های زیادی است که عمده درآمد ملی کشور را تامین می‌کند و در واقع این بخش در اقتصاد کشور نقشی اساسی دارد؛ این صنعت به دلیل اتکای اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی – که البته در سال‌های اخیر این وابستگی روند کاهشی داشته – همواره به عنوان موتور محرک اقتصاد نقشآفرین بوده و از طریق توسعه همکاری‌های بین‌المللی، نقش موثری در پیشبرد اهداف دیپلماسی اقتصادی و تضمین امنیت ملی کشور ایفا کرده است.
توسعه صنعت نفت ایران به واسطه برخورداری از ۸۳۶.۴۷ میلیارد بشکه ذخایر درجای هیدروکربور مایع (نفت خام، مایعات و میعانات گازی) و حدود ۳۴ تریلیون مترمکعب ذخایر گازی و با قرار گرفتن در رتبه نخست دنیا از حیث برخورداری از مجموع ذخایر هیدروکربوری، در کنار موقعیت ژئوپولیتیک و نیز همجواری با منابع انرژی دریای خزر و خلیج فارس و دسترسی به آبراه‌های بین‌المللی، اهمیتی دوچندان دارد.
امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به عنوان نخستین گام اجرایی در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی را می‌توان از مهم‌ترین رویدادهای صنعت نفت ایران به شمار آورد
افتتاحهای ۶گانه در پارس جنوبی
در زمینه توسعه میدان‌های مشترک، ۲۷ فروردین ماه امسال و با حضور رئیس جمهوری، فازهای ۱۸،۱۷، ۱۹، ۲۰ و ۲۱ و لایه نفتی پارس جنوبی به بهره‌برداری رسید تا افزون بر افزایش ۱۵۰ میلیون مترمکعبی تولید گاز شیرین در این میدان گازی و همترازی ایران و قطر در برداشت از عظیم‌ترین میدان مشترک گازی جهان، قفل تولید نفت در لایه نفتی پارس جنوبی نیز گشوده و برداشت نفت از این میدان برای نخستین بار آغاز شود.
افزایش ظرفیت تولید نفت در آزادگان جنوبی
بهار ۹۶ ظرفیت تولید روزانه نفت در میدان آزادگان جنوبی به عنوان بزرگ‌ترین میدان مشترک نفتی کشور از مرز ۸۰ هزار بشکه گذشت و در نیمه دوم سال، به بیش از ۱۰۰ هزار بشکه در روز رسید.
افزایش ظرفیت تولید نفت در میدان آذر
افزون بر این، ظرفیت تولید نفت در میدان مشترک آذر در بهار ۹۶ افزایش یافت و به بیش از ۳۰ هزار بشکه در روز رسید؛ میدانی که امید میرود سال ۹۷، اهداف توسعه آن در فاز نخست محقق و قرارداد آن در قالب قراردادهای جدید نفتی امضا شود.
آغاز برداشت نفت از میدان مشترک یاران جنوبی
پاییز امسال میدان مشترک یاران جنوبی به مرحله تولید رسید و با راه‌اندازی ۶ حلقه چاه این میدان، برداشت روزانه ۱۰ هزار بشکه از آن محقق شد.
ایران در سال گذشته میلادی، ۷۷۷ میلیون بشکه نفت یعنی حدود ۲ میلیون و ۱۳۰ هزار بشکه در روز صادر کرد که سهم آسیا از این میزان ۶۲ درصد بوده است
امضای بزرگ‌ترین قرارداد ساخت کالای صنعت نفت
در زمینه رایزنی‌های دیپلماتیک و امضای قراردادهای توسعه‌ای، پس از امضای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) فعالیت شرکت ملی نفت ایران وارد فاز جدیدی شد و در دو سال اخیر شاهد حضور شرکت‌های مختلف فعال در زمینه نفت و گاز به منظور همکاری با صنعت نفت ایران هستیم. این رویکرد در سال ۹۶ با نگاه توسعه صنعت نفت ایران اجرایی شد و این زمینه از فعالیت‌های شرکت ملی نفت را می‌توان به عنوان دومین محور فعالیت‌های این شرکت در سالی که گذشت معرفی کرد.
در همین زمینه خردادماه امسال، بزرگ‌ترین قرارداد ساخت کالای صنعت نفت یعنی قرارداد ساخت لوله‌های CRA بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی اسپانیایی – ایرانی به ارزش ۵۵۶ میلیون یورو امضا شد تا مقدمه‌ای برای انتقال فناوری و بومی‌سازی این کالای راهبردی در ایران باشد.
امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی
امضای قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به عنوان نخستین گام اجرایی در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی را می‌توان از مهم‌ترین رویدادهای صنعت نفت ایران به شمار آورد؛ قراردادی که ۱۲ تیرماه امسال بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از شرکت توتال فرانسه، شاخه بین‌المللی شرکت ملی نفت چین (CNPCI) و پتروپارس ایران امضا شد و افزون بر آن‌که مقدمات سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد دلاری را در کشور فراهم کرد، حاوی پیام‌هایی از جمله فروریختن دیوار تحریم‌ها، امنیت سرمایه‌گذاری و موفقیت دیپلماسی نفتی ایران بود.
امضای قرارداد نوسازی ۲۱۰۰ دستگاه کامیون و کشنده
آخرین روز تیرماه امسال، قرارداد نوسازی ۲ هزار و ۱۰۰ دستگاه کامیون و کشنده فرسوده بالای ۱۰ تن و بیشتر از ۳۵ سال سن، میان شرکت بهینهسازی مصرف سوخت، شرکت سایپادیزل، سازمان راهداری و حمل‌ونقل جادهای و بانک توسعه تعاون امضا شد.
امضای قرارداد پروژه بازیافت و مصرف گاز مشعل پارس جنوبی
نیمه شهریورماه امسال شاهد امضای قرارداد پروژه بازیافت و مصرف گاز مشعل پالایشگاه دوم پارس جنوبی (فازهای ٢ و ٣) به ارزش حدود ۵۰۰ میلیون یورو بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از شرکت SOFREGAZ فرانسه و شرکت صنعت سازه ثمین بودیم.
امضای قرارداد توسعه میدان‌های مشترک آبان و پایدار غرب
در آخرین چهارشنبه سال ۹۶، قرارداد توسعه میدان‌های مشترک آبان و پایدار غرب، بین شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیومی متشکل از شرکت زاروبژنفت روسیه و شرکت ایرانی دانا انرژی امضا شد. این قرارداد همکاری در چارچوب قراردادهای جدید نفتی و با هدف بهبود ضریب بازیافت و افزایش تولید و بهره‌برداری از این دو میدان برای یک دوره ۱۰ ساله امضا شد. این قرارداد دستیابی به تولید روزانه حداکثر ۴۸ هزار بشکه نفت را هدف‌گذاری کرده است و برای مدت حداکثر ۱۰ سال دیگر نیز با توافق طرف‌ها قابل تمدید خواهد بود. سهم مشارکت شرکت زاروبژنفت روسیه در این قرارداد ۸۰ درصد و سهم شریک ایرانی ۲۰ درصد عنوان شده است.
امضای قرارداد توسعه میدان‌های سپهر و جفیر
قرارداد توسعه یکپارچه میدان‌های نفتی جفیر و سپهر در واپسین روزهای اسفندماه امسال بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت گسترش انرژی پاسارگاد امضا شد تا به این ترتیب، برای نخستین بار یک شرکت اکتشاف و تولید ایرانی به عنوان پیمانکار اصلی در قراردادهای جدید نفتی ایفای نقش کند. این قرارداد برای یک دوره ۲۰ ساله امضا شده است و هدف از آن، دستیابی به تولید روزانه حداکثر ۱۱۰ هزار بشکه نفت و تولید تجمعی حدود ۵۱۲ میلیون بشکه در ۲۰ سال است که هزینه‌های سرمایهای مستقیم آن معادل ۲ میلیارد و ۴۲۷ میلیون دلار و هزینه‌های غیرمستقیم معادل ۴۱۳ میلیون دلار برآورد شده است.
صادرات ۷۷۷ میلیون بشکه نفت ایران در سال ۲۰۱۷
شرکت ملی نفت ایران در یک سال اخیر در زمینه صادرات نیز اقدام‌های توسعه‌ای خوبی را انجام داد، به طوری که ایران در سال ۲۰۱۷، ۷۷۷ میلیون بشکه نفت (حدود ۲ میلیون و ۱۳۰ هزار بشکه) صادر کرد که سهم آسیا از این میزان ۶۲ درصد بوده است.
افزون بر این چین و هند بزرگ‌ترین مشتریان نفت ایران در آسیا به شمار می‌روند. کره جنوبی و ژاپن نیز از واردکنندگان نفت ایران در آسیا هستند. ترکیه در کنار ایتالیا، انگلیس، مجارستان، هلند و … از مشتریان نفتی ایران در اروپا به شمار می‌آیند.
ایران همچنین در سال ۲۰۱۷، موفق شد ۱۸۰ میلیون بشکه میعانات گازی یعنی روزانه ۴۹۰ هزار بشکه از این فرآورده صادر کنند. مقدار صادرات میعانات گازی ایران در ماه‌های اخیر به دلایل اختصاص دادن آن به پالایشگاه ستاره خلیج فارس و پالایشگاه‌های داخلی کاهش یافت. میانگین قیمت فروش نفت و میعانات گازی ایران نیز در سال ۲۰۱۷، حدود ۵۲ دلار برای هر بشکه بوده است.
شرکت ملی نفت ایران همچنین در سال۲۰۱۷، ۱۷ میلیون تن نفت کوره و حدود ۲ میلیون تن گازوئیل بیشتر به کشورهای همسایه صادر کرده است.
قرارداد نوسازی ۲ هزار و ۱۰۰ دستگاه کامیون و کشنده فرسوده بالای ۱۰ تن و بیشتر از ۳۵ سال سن، امضا شد
دیپلماسی نفتی ایران در سالی که گذشت
حضور در مجامع بین‌المللی نفتی و تاثیرگذاری مستقیم در تصمیم‌های این مجامع با هدف سودآوری اقتصادی و نگرش توسعه‌ای یکی از اهداف کلان صنعت نفت ایران در سال ۹۶ بود که در ادامه به بخش‌هایی از این اقدام‌های دیپلماتیک وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران اشاره شده است.
خرداد ماه سال ۹۶ در یکصد و هفتاد و دومین نشست عادی وزیران نفت و انرژی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) با اجماع اعضا، مصوبه پیشین (کاهش تولید) برای ۹ ماه دیگر تمدید شد. همچنین اعضای اوپک، گینه استوایی را به عنوان تازه‌ترین عضو اوپک تأیید کردند تا تعداد اعضای این سازمان به ۱۴ کشور برسد. این کشور سومین تولیدکننده بزرگ نفت در آفریقاست.
در مهرماه سال ۹۶ اعضای مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌یی‌سی‌اف) در نوزدهمین نشست وزارتی این مجمع با اکثریت آرا یوری سنتورین (Yury sentyrin) روس را به‌عنوان دبیرکل جدید این نهاد برگزیدند. دوره چهار سال دبیرکلی محمدحسین عادلی در مجمع کشورهای صادرکننده گاز، ۳۱ دسامبر به پایان رسید و دبیرکل جدید سوم ژانویه و پس از پایان تعطیلات کریسمس کارش را آغاز کرد.
در آذرماه نشست سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز در بولیوی، بر لزوم افزایش همکاری کشورهای عضو و اتخاذ سیاستهای هماهنگ به منظور افزایش درآمدهای ملی کشورهای عضو این مجمع از محل صادرات گاز طبیعی با توجه به چالشهای پیش روی بازار گاز تاکید شد. از دیگر مفاد مهم این بیانیه، تاکید بر رد تحریم‌ها و لزوم اقدام‌های هماهنگ کشورها برای مقابله با اعمال تحریمهای یکجانبه از سوی برخی کشورها علیه یک یا چند کشور عضو مجمع کشورهای صادرکننده گاز بود.
در همین ماه ۱۴ عضو اوپک در یکصد و هفتاد و سومین نشست عادی این سازمان بار دیگر توافق نوامبر ۲۰۱۶ را مبنی بر کاهش یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه‌ای نفت برای ۹ ماه دیگر تمدید کردند و در پایان بر اساس تصمیم اعضا، مقرر شد تولید نفت لیبی و نیجریه از سقف تولید سال ۲۰۱۷ فراتر نرود.
در آذرماه سال ۹۶ وزیر نفت با الکسی میلر، مدیرعامل گازپروم دیدار و گفت‌گو کرد. پس از این دیدار ۲ تفاهم‌نامه بین شرکت ملی نفت ایران و گازپروم روسیه با حضور وزیر نفت در زمینه نقشه راه همکاری ۲ طرف و پروژه ایران ال‌ان‌جی امضا شد. گازپروم بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز طبیعی و یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان است. در میان شرکت‌های گازی، شرکت گازپروم، به واسطه ذخایر گازی و در اختیار داشتن بیش از ۱۵۲٫۲۰۰ کیلومتر خط لوله گاز طبیعی، بزرگ‌ترین شبکه خطوط لوله انتقال گاز در جهان، جایگاه ویژه‌ای دارد.
مهار فوران در رگ سفید
اما از دیگر اقدام‌های شرکت ملی نفت می‌توان به مقابله با حوادث رخ داده در صنعت نفت اشاره کرد. به طور مثال در سال ۹۶ بخش قابل توجهی از توان شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب و شرکت ملی حفاری ایران در ماه‌های آبان و آذر امسال، به مهار حادثه فوران چاه ۱۴۷ رگ سفید معطوف شد؛ رویدادی که هفتم آبان ماه امسال حادثه‌ساز شد و به جان باختن ۲ نفر از کارکنان شریف شرکت ملی حفاری ایران انجامید. عملیات مهار این حادثه عظیم، با تلاش شبانه‌روزی گروه عملیاتی و حضور حداکثری تیم مدیریتی (از معاون امور تولید شرکت ملی نفت ایران گرفته تا مدیران عامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب و شرکت ملی حفاری ایران) همراه بود و پس از آزمودن روش مهار از سطح به دفعات و پیشبرد روش مهار از عمق به موازات، سرانجام این فوران در پنجم دی ماه امسال مهار شد و بار دیگر توان متخصصان صنعت نفت کشور را به رخ کشید.
