همایش پنجاهمین سالگرد تاسیس شرکت ملی گاز ایران یازدهم مرداد ماه با حضور حسن روحانی، رئیس جمهور، بیژن زنگنه وزیر نفت، محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت، و جمعی از مدیران ارشد در پژوهشگاه صنعت نفت برگزار شد.
بنابر گزارشها، تولید و مصرف گاز در سال 96 به 284 میلیارد متر مکعب می رسد، در حالی که در سال 1357 تولید و مصرف گاز سالانه 2.5 میلیارد متر مکعب بوده است. در آن زمان جمعیت تحت پوشش گاز کمتر از یک درصد بود و اکنون دولت می گوید بیش از 90 درصد از مردم تحت پوشش گاز قرار دارند. نیمی از گاز مصرفی کشور اکنون از پارس جنوبی به دست می آید و دولت امیدوار است تا پایان سال آینده تمام فازهای پارس جنوبی را تکمیل کند.
در مراسم پنجاهمین سالگرد تاسیس شرکت ملی گاز ایران، علاوه بر رئیس جمهور، وزیر نفت، محمد حسین عادلی دبیر کل مجمع کشورهای صادرکننده گاز و معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط زیست سخنرانی کردند. در این شماره “دستاورد صنعت” خلاصه بحث های مطرح شده در این همایش را می خوانید.
حسن روحانی رئیس جمهور
امروز آزادیم هر چه قدر می خواهیم نفت صادر کنیم
برجام به معنای برداشتن زور و تحمیل و آزادکردن اراده یک ملت است، امروز دو و نیم میلیون بشکه نفت خام و میعانات صادر می کنیم و آزادیم هر چه قدر می خواهیم صادرات داشته باشیم. عزت ما در سایه اراده ما و اراده ما در سایه سیاست درست است و سیاست درست در سایه خردورزی است نه شعاردهی .
نمی توانیم در برابر قدرت های بزرگ با شعارهایی که گاهی توخالی است، بایستیم. اگر ملتی به شعاردهی افتاد، نمی تواند عزت داشته باشد و اگر ملتی در مسیر خردورزی افتاد و به اراده، تصمیم و خواست مردم عمل شد، آن خردورزی می تواند ما را در مسیر اعتلای عزت و سربلندی قرار دهد.
تشکر ما از دست اندرکاران نفت و گاز فقط مربوط به امروز نیست بلکه به آغاز انقلاب اسلامی و نقش آن ها در جنگ تحمیلی باز می گردد، هنگامی که نیروگاه های نفت و گاز ما در جنگ بمباران می شد، آن ها کار بزرگی برای مهار آتش، تعمیرات و راه اندازی مجدد انجام می دادند. امروز روزی است که در شرایط پسابرجام از فناوری های جدید دنیا بیشتر استفاده کنیم، خوشبختانه در صنعت نفت و گاز پیشرفت ها و توانمندی های خوبی داشتیم به همین دلیل جذب فناوری نو برای محققان و افراد توانمند و باتجربه بسیار آسان است.
هنگام خرید گاز از کشوری وقتی احساس کند شما نیازمند و در فشار هستید به گونه ای دیگر با شما سخن می گوید اما هنگامی که ببیند نیازمند و در فشار نیستید شرایط متفاوت است. این همان فضاست که می گوییم برجام ایجاد کرده است، هنگامی که تحریم بود عزت نبود، برجام برای ما عزت آورده است.
در فضای تحریم هنگامی که می خواستیم کالایی خریداری کنیم ناچار به خرید یک یا دو کشور به هر قیمت، شرایط و کیفیتی بودیم اما پس از برجام به جای دو کشور در برابر ده ها کشور دارای حق انتخاب هستیم و می توانیم بهترین و ارزان ترین و دارای ساده ترین شرایط را خریداری کنیم.
برخی می گویند تفاوتی نمی کند عزت باشد یا نباشد اما ملت ما از روز نخست در انقلاب اسلامی به دنبال عزت و سربلندی بودند این آثار برجام است که نمی دانم برخی به آن چه می گویند.
این که در فضای گذشته می گفتند بیش از یک میلیون بشکه نفت نفروشید؛ درآمد، تولید و نقش ما در بازار صادرات نفت محدود می شد، یک مقوله است اما مقوله دیگر این است که یک قدرت بایستد و بگوید اجازه نمی دهم بیش از یک میلیون بشکه نفت بفروشید که این بر خلاف عزت و زورگویی علیه ملت ایران است.
موضوع نفت و گاز همواره برای مردم جایگاه ویژه ای داشته است. مسئله نفت و گاز صرفا اقتصادی نیست و سرآغاز تولید آن در ایران از انقلاب مشروطه همواره توام با سیاست بوده است. نفت همواره در سیاست خارجی تاثیرگذار است. گاز هم در مرحله بعد وارد عمل شد و تاثیرات آن امروز از لحاظ انرژی پاک، حائز اهمیت بیشتری است. گاز عاملی برای ارتباطات با کشورهای مختلف بویژه همسایگان است. در دنیای امروز موضوع توسعه به انرژی اتصال دارد و در بخش انرژی، نفت و گاز دارای نقش اساسی است.
اینکه قدرت هر کشور وابسته به خود اتکایی و خودکفایی در زمینه انرژی است به ویژه کشوری که بتواند به عنوان صادر کننده بزرگ نفت و گاز باشد. همواره چنین بوده که موضوع انرژی و نفت و گاز هم با قدرت، هم با توسعه و هم با سیاست سرو کار نزدیک داشته است. در ماجرای هسته ای دیدید هنگامی که می خواست تحریم ها آغاز شود و از دید آنها تاثیرگذار باشد بر صنعت نفت پا گذاشتند و شروع به محدود کردن صادرات نفت کردند؛ این به معنای آن است که صادرات نفت در قدرت اقتصاد کشور و زندگی مردم تاثیرگذار است. آنها تحریم هایی را دنبال می کردند که به شدت در زندگی و رفاه مردم تاثیرگذار باشد و از سوی دیگر شروع به جلوگیری از واردات بنزین کردند.
خود اتکایی کشور در زمینه نفت، فراورده های نفتی بویژه بنزین و گازوئیل بسیار مهم است. چند سال قبل هنگام زمستان وقتی به واردات گاز نیاز پیدا می کردیم از یک ماه مانده به زمستان اداهای خاص، برای قیمت تحویل و زمان از طرف کشور مقابل آغاز می شد.از همین رو استقلال یک کشور در ابعاد مختلف و خودکفایی در زمینه نیازمندی های اساسی مردم بویژه نفت و گاز بسیار اهمیت دارد.
بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت
هشت هزار میلیارد تومان به گازرسانی روستایی اختصاص می یابد
گازرسانی به روستاهای کشور از جمله اولویت های دولت یازدهم است و امسال نیز هشت هزار میلیارد تومان برای این بخش اختصاص می یابد.
هم اکنون حدود 90 درصد جمعیت کشور که شامل 99 درصد جمعیت شهری و بیش از 60 درصد جمعیت روستایی است تحت پوشش شبکه گازرسانی قرار دارند. در حالی که مصرف گاز کشور در سال 57 تنها 2.5 میلیارد مترمکعب بود این رقم در سال 68 به 4.5 میلیارد مترمکعب، در سال 76 به 46 میلیارد مترمکعب، در سال 84 به 100 میلیارد مترمکعب و در سال 92 به 145 میلیارد مترمکعب افزایش یافت.
پیش بینی می کنیم مصرف گاز کشور در سال 96 به 284 میلیارد مترمکعب بالغ شود و این به آن معناست که طی سالهای 92 تا 96 مصرف گاز در کشور رشد 2 برابری را تجربه خواهد کرد.
جمعیت تحت پوشش شبکه گاز رسانی در سالهای 68، 76 و 84 به ترتیب به 9، 27 و 61.8 درصد کشور بوده است که این رقم در سال 92 به 87 و اواخر پارسال به 90 درصد رسیده است. در تلاشیم در سال 96 بیش از 95 درصد جمعیت کشور تحت پوشش شبکه گازرسانی قرار گیرند و با توجه به وجود نقاط پراکنده در کشور که گازرسانی به آنها نیازی نیست، پوشش بیش از 95 درصدی به معنای گازرسانی به کل کشور است.
نمی توان از گاز صحبت کرد و به تولید اشاره ای نداشت، تولید از پارس جنوبی از مهمترین مسائل صنعت نفت است. تولید از پارس جنوبی در سال 84، 41 میلیارد مترمکعب بوده است که در سال 92 به 95 میلیارد مترمکعب و در سال 94 به 130 میلیارد مترمکعب افزایش یافته است. تولید از پارس جنوبی در سال 96 به 236 میلیارد مترمکعب می رسد.
در حالی که ظرفیت پالایش گاز در سال 57، 31 میلیون مترمکعب بوده است این رقم در سال 92 به 548 میلیون مترمکعب رسید و پیش بینی می شود در سال 96 به هزار میلیون مترمکعب برسد.
اکنون حدود 70 درصد سبد انرژی کشور را گاز تشکیل می دهد و طی 2 سال آینده، فرآورده های مایع تنها برای بخشی از حوزه حمل و نقل مصرف خواهد شد و مصرف گاز مایع، نفت سفید و نفت کوره نخواهیم داشت.
هم اکنون خط لوله های عظیمی برای انتقال گاز عسلویه به نقاط مصرف در حال اجراست و برای صادرات نیز برنامه های زیادی داریم. برای افزایش صادرات گاز به روزانه 200 میلیون مترمکعب برنامه ریزی شده است و در این زمینه صادرات گاز با خط لوله به کشورهای همسایه و پروژه ایران ال ان جی، در الویت هستند.
در سه ماه نخست امسال در پتروشیمی هایی که با اتکا به گاز تولید می کنند در مجموع تولید آنها سه میلیون و 193 هزار تن بوده است در حالی که این رقم در مدت مشابه پارسال 2 میلیون و 868 هزار تن بوده است. هم اکنون صنایع مشکل خوراک ندارند و تولید پتروشیمی ها رو به افزایش است.
نیروگاهها درسال 91 معادل 61 میلیارد مترمکعب سوخت مصرف کردند که از این میان 36 درصد آن گاز مایع بوده است. سهم گاز مایع مصرفی نیروگاهها طی سالهای اخیر روند نزولی داشته است. در سال 93، 27 درصد و در سال 94 ، 18 درصد سوخت مصرفی نیروگاهها گاز مایع بوده و این سهم امسال به کمتر از 10 درصد می رسد.
با پیگیریهای انجام شده مشکلات مالی در پارس جنوبی رفع شده است. با حمایتهای صورت گرفته فازهای 12، 15، 16 و 17 به مدار آمده اند که در مجموع از محل این بهره برداری از این فازها 160 میلیون مترمکعب به ظرفیت پالایشی گاز و 140 میلیون مترمکعب به ظرفیت تولید گاز خشک کشور اضافه شده است. امسال هم فازهای 19 ( معادل 2 فاز استاندارد) ، 18 ، 20 و 21 به بهره برداری می رسند.
تولید روزانه گاز از پارس جنوبی در سالهای 91، 92 و 94 به ترتیب 241، 262 و 356 میلیون مترمکعب بوده است و در مجموع در دولت یازدهم 300 میلیون مترمکعب به تولید روزانه گاز از پارس جنوبی اضافه می شود.
محمدحسین عادلی دبیر کل مجمع کشورهای صادرکننده گاز
ایران بازیگر بالقوه بزرگ بازار جهانی گاز است
ایران بازیگر بالقوه بزرگ در بازار جهانی گاز به شمار می رود، اما برای تحقق همه برنامه ها و اهداف صادراتی، ابهام ها و سوال های زیادی وجود دارد. بازار جهانی گاز به سرعت در حال تحول است و بازیگران جهانی به سرعت در حال ظهور هستند. آمریکا زمانی واردکننده گاز بود و امروز به صادرکننده گاز تبدیل شده است. امارات با آمریکا قرارداد خرید گازطبیعی مایع شده(ال ان جی) امضا کرده است و به زودی نخستین محموله گاز صادراتی آمریکا به خلیج فارس ارسال می شود.
هم اکنون 19 کشور عضو مجمع کشورهای صادر کننده گاز هستند و این کشورها 67 درصد ذخایر گازی، 66 درصد تجارت از طریق خط لوله و 64 درصد تجارت ال.ان.جی (گازطبیعی مایع شده) جهان را در اختیار دارند.
معادلات بازار جهانی گاز تغییر کرده است و قیمت گاز روندی کاهش داشته به طوری که از 20 دلار برای هر یک میلیون فوت مکعب در آسیا به 6 دلار و در اروپا نیز از 12 به چهار دلار کاهش یافته است. دلیل اصلی کاهش شدید قیمت گاز در بازارهای جهانی به سرمایه گذاری گسترده در این صنعت بر می گردد؛ در زمانی که قیمت گازبالا بود، برخی کشورها اقدام به سرمایه گذاری در بخش گاز کردند که باعث افزایش تولید شد.
حالا عرضه کنندگان بزرگی در بازار گاز ظهور کرده اند، آمریکا، استرالیا و برخی از کشورهای آفریقایی از جمله بازیگران جدید و بزرگ بازار گاز هستند.
اگر به وضعیت مصرف انرژی در ایران نگاه کنیم می بینیم ٩٨ درصد انرژی مورد نیاز ایران از منابع نفت و گاز تامین می شود و سهم انرژی های جدید کم است. بیشترین میزان مصرف گاز به بخش خانگی و سپس نیروگاه ها اختصاص دارد. در آینده سهم بخش نیروگاهی در مصرف گاز در دنیا بالاتر خواهد رفت و جای بخش خانگی را می گیرد.
ما باید طرح های بهینه سازی مصرف انرژی را اجرا کنیم. در صورت اجرای طرح های بهینه سازی، حدود 20 مصرف گاز کاهش می یابد و به میزان 140 میلیون مترمکعب صرفه جویی خواهد شد که می توان آن را به صادرات اختصاص داد.
برخی معتقد هستند عصر طلایی گاز آغاز شده، اما در مقابل شماری دیگر می گویند عصر طلایی گاز به پایان رسیده و دوران انرژی های تجدید پذیر آغاز شده است اما نکته مهم این است که میزان تقاضا برای مصرف گاز در جهان در حال افزایش است.
معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست
مصرف سوخت های فسیلی کاهش یافته
تلاش های وزارت نفت و شرکت ملی گاز ایران برای کاهش مصرف سوخت های فسیلی و سنگین به ویژه در نیروگاه ها بسیار موثر بوده است، به طوری که امروز در کلانشهرهای کشور تعداد روزهای پاک و سالم رو به افزایش است؛ هرچند موضوع گرد و غبار مانع تداوم هوای سالم در شهرها شده است.
استفاده از توانمندی های دانش بنیان در عرصه مقابله با آلودگی هوا امروزه از اهمیت بسیاری برخوردار است، چون آلودگی هوا فقط به محیط زیست مربوط نیست بلکه زندگی تک تک انسان ها را تحت تاثیر قرار می دهد و حتی آسیب هایی نیز به اقتصاد ملی وارد می کند. دولت ها برای ارتقای کیفیت هوای شهرهای خود هزینه های بالایی پرداخت می کنند که در دولت یازدهم نیز این موضوع از ابتدا دنبال شده است. دولت یازدهم در نظر دارد در برش یکساله و با استفاده از گاز طبیعی در صنایع، نیروگاه ها و حمل و نقل عمومی، هوای کلانشهرها را بهبود دهد؛ البته امروز استفاده از انرژی گاز در خودروها از اهمیت بیشتری برخوردار شده است.
در شهرهای بزرگ اروپایی همچون میلان و رم در گذشته به دلیل استفاده از سوخت مازوت، آلودگی هوا شدت گرفت اما هم اکنون چنین شهرهایی با تمرکز بر استفاده از گاز طبیعی مشکل آلودگی هوای خود را رفع کرده اند.
موضوع افزایش ٢ درجه ای دما و همچنین گرمایش زمین مسئله ای جدی است. با افزایش هر درجه دما، هم مصرف انرژی افزایش می یابد و هم شاهد تبخیر آب و خشک شدن خاک خواهیم بود. ایران بر روی کمربند خشکسالی قرار گرفته است و ما هر ساله شاهد افزایش یک تا یک و نیم درجه ای دما در کشور هستیم که این موضوع عوارض متعددی از جمله افزایش مصرف انرژی و همچنین افزایش پدیده گرد و غبار را در پی خواهد داشت.
برای همین نقش ایران در این توافق پاریس برای کاهش آلودگی های گلخانه ای، بسیار موثر و منطقی بود. ما برنامه خود را برای کاهش این گازها ارائه کردیم و مقرر شد چهار درصد به صورت غیرمشروط و هشت درصد به صورت مشروط و با رفع کامل تحریم ها، گازهای گلخانه ای خود را تا سال ٢٠٣٠ کاهش دهیم؛ چراکه معتقدیم این موضوع هم بر روی اصلاح الگوی مصرف انرژی و هم اقتصاد مقاومتی در کشور تاثیر زیادی دارد.
دلیلی وجود ندارد که ما خود را دارنده بزرگترین ذخایر انرژی دنیا بدانیم، اما پنج برابر کشورهای اروپایی انرژی مصرف کنیم.