نقش صندوق سبز اقلیم در اجرای توافقنامه پاریس

دستاورد صنعت / با توجه به برگزاری اجلاس سالانه تغییرات اقلیمی(کاپ 29) در کشور آذربایجان و موضوع اصلی آن یعنی “چگونگی تامین مالی برای رسیدن به اهداف اقلیمی”،به یکی از راهکارهای پیش بینی شده برای این موضوع یعنی “صندوق سبز اقلیم(GCF) می پردازیم.
صندوق سبز اقلیم (Green Climate Fund) یکی از مهم‌ترین مکانیسم‌های مالی برای اجرای توافقنامه پاریس است. این صندوق با هدف حمایت مالی از کشورهای در حال توسعه برای اجرای پروژه‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و سازگاری با تغییرات اقلیمی ایجاد شده است.
صندوق اقلیم سبز (GCF) که یک صندوق جهانی است؛در سال 2010 توسط تعدادی از اعضای کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد(UNFCCC) برای پاسخ به مشکلات تغییرات اقلیم کشورهای در حال توسعه، از طریق سرمایه گذاری برای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و ارتقای سازگاری در برابر تغییرات اقلیمی، به استناد ماده 11 کنوانسیون، پیشنهاد شد و در 11 دسامبر 2011 در اجلاس هفدهم اعضای کنوانسیون تغییر اقلیم در شهر دوربان آفریقای جنوبی به تصویب رسید.
دفتر مرکزی صندوق اقلیم سبز در شهر اینچئون کره جنوبی مستقر است. مأموریت صندوق کمک به کشورهای درحال توسعه با تأمین مالی پروژه های اقلیمی است تا میزان انتشار گازهای گلخانه ای خود را کاهش دهند و جوامع آسیب پذیرشان با اثرات اجتناب ناپذیر تغییر اقلیم سازگار شوند.

اهداف اصلی صندوق سبز اقلیم
حمایت از پروژه‌های کم‌کربن: این صندوق از پروژه‌هایی که به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کنند مانند انرژی‌های تجدیدپذیر، بهبود بهره‌وری انرژی و کشاورزی پایدار حمایت می‌کند.
افزایش توانایی سازگاری: صندوق سبز اقلیم به کشورهای در حال توسعه کمک می‌کند تا با اثرات نامطلوب تغییرات اقلیمی مانند افزایش سطح دریا، خشکسالی و رویدادهای شدید آب و هوایی سازگار شوند.
توسعه فناوری‌های پاک: این صندوق از توسعه و انتقال فناوری‌های پاک به کشورهای در حال توسعه حمایت می‌کند تا به آن‌ها کمک کند تا به اقتصاد کم‌کربن دست یابند.
تسهیل سرمایه‌گذاری: صندوق سبز اقلیم با جذب سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی و ایجاد مکانیسم‌های مالی نوآورانه، به تسهیل سرمایه‌گذاری در پروژه‌های اقلیمی کمک می‌کند.

نحوه عملکرد صندوق سبز اقلیم
صندوق سبز اقلیم با تأمین مالی پروژه‌های تأیید شده توسط یک هیئت مدیره بین‌المللی عمل می‌کند. این پروژه‌ها باید با اهداف توافقنامه پاریس همسو باشند و از نظر زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی پایدار باشند.

اهمیت صندوق سبز اقلیم برای اجرای توافقنامه پاریس
تامین مالی لازم: بسیاری از کشورهای در حال توسعه به دلیل محدودیت‌های مالی، قادر به اجرای پروژه‌های بزرگ در زمینه تغییرات اقلیمی نیستند. صندوق سبز اقلیم با تأمین مالی این پروژه‌ها، شکاف مالی موجود را پر می‌کند.
تسهیل همکاری‌های بین‌المللی: این صندوق با ایجاد همکاری بین کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، به انتقال فناوری و دانش کمک می‌کند.
ایجاد انگیزه برای اقدام: صندوق سبز اقلیم با ارائه مشوق‌های مالی، انگیزه‌ای برای کشورهای در حال توسعه ایجاد می‌کند تا اقدامات لازم برای مقابله با تغییرات اقلیمی را انجام دهند.

چالش‌های پیش روی صندوق سبز اقلیم
کافی نبودن منابع مالی: با توجه به گستردگی چالش‌های تغییرات اقلیمی، منابع مالی موجود در صندوق سبز اقلیم کافی نیست.
توزیع عادلانه منابع: توزیع عادلانه منابع مالی بین کشورهای مختلف و پروژه‌های مختلف، یک چالش مهم برای صندوق سبز اقلیم است.
هماهنگی با سایر نهادهای مالی: هماهنگی صندوق سبز اقلیم با سایر نهادهای مالی بین‌المللی مانند بانک جهانی برای افزایش اثربخشی کمک‌های مالی ضروری است.
در مجموع، صندوق سبز اقلیم نقش مهمی در اجرای توافقنامه پاریس ایفا می‌کند. با این حال، برای دستیابی به اهداف بلندپروازانه این توافقنامه، نیاز به افزایش منابع مالی، بهبود مکانیسم‌های اجرایی و تقویت همکاری‌های بین‌المللی است.

ایران چگونه می‌تواند از منابع صندوق سبز اقلیم بهره‌مند شود؟
ایران، با توجه به موقعیت جغرافیایی و چالش‌های زیست‌محیطی خود، می‌تواند از منابع صندوق سبز اقلیم بهره‌های فراوانی ببرد. اما برای دسترسی به این منابع، چندین گام مهم باید برداشته شود:
۱. تدوین طرح‌های جامع و باکیفیت:
شناسایی اولویت‌ها: ایران باید با انجام مطالعات دقیق، اولویت‌های خود را در زمینه تغییرات اقلیمی شناسایی کند. این اولویت‌ها می‌تواند شامل پروژه‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، سازگاری با تغییرات اقلیمی، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و بهبود مدیریت منابع آب باشد.
تهیه طرح‌های اجرایی: پس از شناسایی اولویت‌ها، طرح‌های اجرایی دقیق و قابل اندازه‌گیری باید تدوین شوند. این طرح‌ها باید شامل اهداف مشخص، بودجه مورد نیاز، زمان‌بندی اجرای پروژه و شاخص‌های ارزیابی عملکرد باشند.
توجه به استانداردهای صندوق سبز اقلیم: طرح‌های پیشنهادی باید با استانداردها و معیارهای صندوق سبز اقلیم مطابقت داشته باشند. این استانداردها شامل الزامات زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی است.
۲. تقویت ظرفیت‌های داخلی:
بهره‌گیری از ظرفیت‌های دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی: همکاری نزدیک با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی می‌تواند به ارتقای کیفیت طرح‌ها و افزایش شانس موفقیت آن‌ها کمک کند.
آموزش نیروی انسانی: سرمایه‌گذاری در آموزش نیروی انسانی متخصص در زمینه تغییرات اقلیمی و مدیریت پروژه‌های زیست‌محیطی ضروری است.
تقویت نهادهای اجرایی: نهادهای مسئول اجرای پروژه‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی باید از نظر ساختاری و فنی تقویت شوند.
۳. ایجاد سازوکارهای مالی مناسب:
جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی: ایجاد محیطی جذاب برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه‌های اقلیمی می‌تواند به افزایش منابع مالی و تسریع اجرای پروژه‌ها کمک کند.
استفاده از ابزارهای مالی نوآورانه: استفاده از ابزارهای مالی مانند اوراق قرضه سبز و صندوق‌های سرمایه‌گذاری سبز می‌تواند به جذب منابع مالی بیشتر کمک کند.
۴. تقویت دیپلماسی زیست‌محیطی:
برقراری روابط قوی با صندوق سبز اقلیم: ایجاد ارتباطات قوی با صندوق سبز اقلیم و سایر نهادهای بین‌المللی فعال در زمینه تغییرات اقلیمی می‌تواند به تسهیل دسترسی به منابع مالی کمک کند.
همکاری با سایر کشورها: همکاری با سایر کشورهایی که در زمینه تغییرات اقلیمی فعال هستند می‌تواند به تبادل تجربیات و افزایش شانس موفقیت پروژه‌ها کمک کند.
۵. مشارکت بخش‌های مختلف جامعه:
جلب مشارکت بخش خصوصی: مشارکت بخش خصوصی در طراحی و اجرای پروژه‌ها می‌تواند به افزایش کارایی و پایداری آن‌ها کمک کند.
درگیر کردن جامعه محلی: مشارکت جامعه محلی در تصمیم‌گیری و اجرای پروژه‌ها می‌تواند به افزایش پذیرش اجتماعی پروژه‌ها و کاهش مقاومت‌ها کمک کند.

مهم‌ترین پروژه‌هایی که ایران می‌تواند برای دریافت حمایت از صندوق سبز اقلیم پیشنهاد دهد:
توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر: سرمایه‌گذاری در انرژی‌های خورشیدی، بادی و آبی می‌تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و افزایش امنیت انرژی کمک کند.
مدیریت پایدار منابع آب: اجرای پروژه‌های بهبود بهره‌وری آب در بخش کشاورزی و صنعت، احیای تالاب‌ها و حفاظت از منابع آب زیرزمینی می‌تواند به سازگاری با تغییرات اقلیمی کمک کند.
کاهش خطر بلایای طبیعی: سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مقاوم در برابر بلایای طبیعی مانند سیل و خشکسالی می‌تواند به کاهش خسارات ناشی از این بلایا کمک کند.
حفاظت از تنوع زیستی: حفاظت از مناطق حفاظت شده و تنوع زیستی می‌تواند به افزایش تاب‌آوری اکوسیستم‌ها در برابر تغییرات اقلیمی کمک کند.
در نهایت، موفقیت ایران در بهره‌مندی از منابع صندوق سبز اقلیم به عزم ملی، برنامه‌ریزی دقیق، همکاری‌های بین‌المللی و ایجاد یک محیط مناسب برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی بستگی دارد.

چه پروژه‌هایی در ایران با حمایت صندوق سبز اقلیم اجرا شده‌اند؟
تاکنون پروژه‌های مشخصی که به طور مستقیم با نام ایران و با حمایت کامل صندوق سبز اقلیم اجرا شده باشند، به صورت عمومی اعلام نشده است. این ممکن است به دلایل مختلفی از جمله مراحل اولیه بودن برخی پروژه‌ها، محرمانه بودن اطلاعات برخی قراردادها یا پیچیدگی فرآیند تأمین مالی از این صندوق باشد.
با این حال، می‌توان به طور کلی به برخی از حوزه‌هایی که ایران می‌تواند از حمایت صندوق سبز اقلیم بهره‌مند شود، اشاره کرد:
انرژی‌های تجدیدپذیر: توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، بادی و آبی، بهبود شبکه‌های توزیع برق و ارتقای بهره‌وری انرژی در صنایع مختلف از جمله حوزه‌هایی است که ایران می‌تواند با حمایت صندوق سبز اقلیم در آن سرمایه‌گذاری کند.
مدیریت پایدار آب: اجرای پروژه‌هایی مانند احیای تالاب‌ها، بهبود سیستم‌های آبیاری، مدیریت پساب‌ها و افزایش بهره‌وری آب در کشاورزی از جمله مواردی است که ایران می‌تواند برای آن از این صندوق حمایت دریافت کند.
حفاظت از تنوع زیستی: حفاظت از مناطق حفاظت‌شده، احیای جنگل‌ها و مقابله با بیابان‌زایی از جمله پروژه‌هایی است که با هدف حفاظت از تنوع زیستی و افزایش تاب‌آوری اکوسیستم‌ها در برابر تغییرات اقلیمی می‌تواند از حمایت صندوق سبز اقلیم بهره‌مند شود.
ساخت و ساز سبز: ارتقای استانداردهای ساخت و ساز، استفاده از مصالح ساختمانی سازگار با محیط زیست و توسعه ساختمان‌های کم‌مصرف از جمله حوزه‌هایی است که ایران می‌تواند برای آن از این صندوق حمایت دریافت کند.
توسعه حمل و نقل پاک: توسعه حمل و نقل عمومی، استفاده از وسایل نقلیه برقی و کاهش آلودگی هوا از جمله پروژه‌هایی است که می‌تواند با حمایت صندوق سبز اقلیم در ایران اجرا شود.