پیش‌بینی قیمت نفت در پنج سال آینده

 كاهش 60 درصدی قیمت نفت بعد از ژوئن سال 2014 ، تراز عرضه و تقاضا را متغیر ساخت به طوری كه گروهی از تحلیلگران بازار معتقدند كه قیمت نفت به 20 دلار به ازای هر بشکه نیز تنزل خواهد كرد.

مسلما در نظر گرفتن ریسك ها در پیش بینی های قیمتی بازار نفت امری اجتنابناپذیر است، اما این افت قیمت تنها كاهش ثبت شده در تاریخ بازار نفت محسوب نمی شود به طوری كه در سال های دهه 1970 و سال های 1998 و 2008 این روند كاهشی بیش از 50 درصد نیز بوده است. نحوه گذر از این بحران برای سیاست گذاران اقتصادی اعم از كشورهای توسعه یافته یا نوظهور در بازارهای جهانی امری حیاتی است. مرکز پژوهشهای مجلس با طرح دیدگاه های متعدد در مورد پیش بینی قیمت نفت، به عوامل اثرگذار و كاهنده قیمت نفت و نیز فاكتورهای مهم اقتصادی نیز پرداخته است.
نوسانات شدید قیمت نفت و افت بیش از 50 درصدی آن از سال گذشته میلادی متخصصان حوزه نفت را بر آن داشته تا با آینده پژوهی و پارامترهای متعدد بازار نفت، نظرات و پیش بینی های مختلف قیمتی تا پایان سال های 2015-2018  ارائه كنند.  برای مثال، سیتی گروپ نفت بشکه ای 20 دلاری را برای ماه های آینده پیش بینی كرده درحالی كه دبیر كل سازمان اوپك 200 دلار به ازای هر بشکه تخمین زده است.

سرمایه گذاران نفتی چه  می گویند
در سال 2115 براساس مطالعه بلومبرگ اینتلیجنت، میانگین قیمت نفت بین 35 تا 80 دلار به ازای هر بشکه خواهد بود. البته گروه دیگری به 86 دلار به ازای هر بشکه نظر دارند كه این رقم بسیار بلندپروازانه به نظر می رسد. به طور كلی می توان گفت كه پیش بینی روشنی برای قیمت نفت در سال 2016 و سال های بعد آن وجود ندارد. بررسی وضعیت اقتصادی، قیمت تمام شده برای عرضه نفت در بازار و پیش بینی دقیق بازار تقاضا و ژئوپلیتیك مناطق نفتی از عوامل مؤثر بر قیمت گذاری نفت در ماه های آتی و سال های بعد حکایت دارد.

پیش بینی وضعیت بازار عرضه و تقاضای نفت
بنا به گزارش دوره ای آژانس بین المللی انرژی، عدم تعادل عرضه و تقاضای نفت پس از ژوئن 2014 ، عاملی غیرمنتظره در سقوط قیمت ها به شمار می رود. اگرچه افزایش عرضه نفت آمریکای شمالی طی سال های گذشته به انضمام تغییر سهام و تغییر در تقاضای نفت اوپك، چندان دور از انتظار نبوده، ولی این امر هر 10 سال از شوك قیمتی دهه 1970 گرفته تا سقوط قیمتها در سال های 1986، 1998 و بار دیگر در سال 2008 اتفاق افتاده است.

مسئله این است كه چطور انتظارات از قیمت ها و رشد عرضه، شکل تازه ای به خود می گیرد و حتی اگر مجددا قیمت ها به تعادل بازار برسد چه عواملی اجتناب ناپذیر خواهد بود. نکته آن است كه چگونه باز تعادل ضروری و احیای قیمت ها از عواملی كه به همراه كاهش قیمتها در گذشته اتفاق افتاد، مجزا شده و از بازار نفت پس از احیا رخت بركنده و دور می شوند.

در جدول 2 پیش بینی آژانس بین المللی انرژی درخصوص تراز جهانی نفت تا سال 2020 ارائه شده است.

جدول 2. تراز جهانی نفت در سال‌های 2014- 2020 (میلیون بشکه)

عوامل كاهنده قیمت های نفت از سال 2014
برخلاف كاهش قیمت نفت در گذشته، افت قیمت بعد از ژوئن 2014 را می توان به واسطه عوامل ذیل برشمارد:.
– عامل عرضه و تقاضا.
–  افزایش ركورد عرضه نفت غیراوپك.
–  كاهش غیرمنتظره روند رشد تقاضا.
–  فناوری های استخراج نفت شیل یا نفت سخت و نفت سبك آمریکا(LTO) كه در هنگام اصلاح بازار قبلی به سختی به عنوان یك منبع تولید در بازار به ثبت رسیده بود، اما با گسترش آن، روش های سنتی و پیشین تولید نفت به ویژه میان اعضای اوپك و غیراوپك را در هم ریخت.
–  افت قیمت نفت بعد از ژوئن 2014 ، در زمانی اتفاق افتاده است كه محرك های تقاضای نفت و جایگاه نفت میان سوخت تركیبی تحت تأثیر تغییر شگرفی قرار گرفته است.
–  اقتصادهای نوظهور اعم از چین كه به نظر در ده سال گذشته با رشد زیادی پیش می رفت، تا حدودی تمایل اندكی به نفت پیدا كرد.
–  انقلاب فناوری اطلاعات كه شکل جدیدی به اقتصاد جهان بخشیده است و به سوی توسعه بدون استفاده از انواع سوخت فسیلی به ویژه نفت پیش می رود.
–  نگرانی ها از تغییرات آب و هوا عاملی برای تجدیدنظر سیاست گذاری های نو در حوزه انرژی شده است.
– جهانی شدن بازار گاز و كاهش چشمگیر هزینه ها.
–   دسترسی به انرژی های تجدیدپذیر.
طبیعتا شرایط تغییر یافته بازار نفت، مستلزم سازگاری متفاوت با كاهش قیمت است. روند كنونی بازار به طور یقین با الگوی دیگری سازگار است، پس از سال ها دوام در قیمت های نفت، روز حساب فرا رسیده است. براساس گزارش  آژانس بین المللی انرژی، این رونق مجدد در بازار نفت متفاوت خواهد بود زیرا قیمت نفت عرضه شده غیراوپك با انعطاف بیشتری نسبت به گذشته وارد بازار می شود درحالی كه در مقابل تقاضا با قیمت های غیرمنعطفانه و رو به پایین پیش می رود. در نتیجه، به منظور ممانعت از ایجاد هرگونه اختلال غیرمنتظره در عرضه و تغییر در سیاست گذاری های انرژی، ایجاد توازن در بازار احتمالا با سرعت بیشتری اتفاق می افتد، اما این توازن نسبتا محدود و قیمت ها در سطحی بالاتر از قیمت های كنونی خواهد بود ولی بالاتر از قیمت های سه سال گذشته نخواهد رفت. براساس پیش بینی اخیر آژانس بین المللی انرژی، وضعیت فوق العاده ایجاد شده در ماه های قبل، به تدریج از نیمه سال جاری میلادی متوقف خواهد شد و با برنامه افزایش اندك و اسمی نفت اوپك از سال 2016 به بعد آرام آرام افزایش می یابد.
یکی از پیامدهای انقلاب عرضه نفت آمریکای شمالی آن است كه انعطاف فرضی و بالای قیمت نفت شیل آمریکا شمالی (LTO) كه منحصرا منبع بزرگی برای عرضه نفت جهان محسوب می شود اصلاحاتی فراتر از حد یا پایین تر از حد سطح عادی قیمت ها در بازار را هم از بالا و هم از پایین محدود خواهد كرد.
مسئلة دیگر چالش های عراق و وضعیت كنونی ژئوپلیتیك این كشور است كه نتوانسته به عنوان عامل اثرگذار به كاهش سطح رشد تولید نفت این كشور بیانجامد به طوری كه در دسامبر 2014 با میانگین تولید 7/3 میلیون بشکه در روز و روند رو به افزایش تا 4 میلیون بشکه در روز تا جولای 2015 ، نسبت به 35 سال گذشته توانسته است بالاترین ركورد تولید را بزند. درحالی كه ریسك ها در پیش بینی بسیار بالا و دور از انتظار نیست و با فرض باقی ماندن تحریم های بین المللی علیه ایران، عراق پس از عربستان به عنوان دومین تولیدكننده بزرگ نفت اوپك به شمار می رود و با روند نزولی كاهش تقاضا با توجه به روندهای تاریخی زمان ركود عظیم اقتصادی،  نشان می دهد كه تقاضا با وجود رو به كاهش بودن قیمت نفت به همان میزان باقی خواهد ماند.

بیوسوخت ها
به رغم اینکه آمریکا بزرگترین عرضه كننده هیدروكربن جدید مایع در جهان محسوب می شود، عنوان عمده ترین هدایت كننده سوخت های تجدیدپذیر به ویژه اتانول را نیز دارد.
رشد تقاضای بیوسوخت ها در آمریکا، برزیل و حتی اتحادیه اروپا رو به افزایش است، اما در مقابل به دلیل وجود منابع نفت، ركورد قیمت های بالای آن در قاره آسیا، روند رو به افزایش واردات نفت و هزینه های یارانه ای آن به طور كلی از توجه به بیوسوخت ها در این قاره كاسته است. پیش بینی می شود تولید بیوسوخت ها در جهان فراتر از انتظار افزایش یابد و از 2/2 میلیون بشکه در روز در سال2014به 4/2 میلیون بشکه در روز در سال 2020 برسد.

 پیش بینی وضعیت رشد اقتصادی
براساس پیش بینی اخیر صندوق بین المللی پول،  رشد اقتصادی جهان در سال جاری میلادی 3/3 درصد خواهد بود كه كمی از میزان رشد سال گذشته كمتر است كه عامل آن رشد آرام اقتصادهای پیشرفته و پایین آمدن سطح اقتصادهای در حال توسعه و نوظهور خواهد بود.
در سال 2016 رشد اقتصادی در جهان ثبات و دوام بیشتری خواهد یافت و به 7/3 درصد خواهد رسید. رشد اقتصادی كشورهای درحال توسعه در سال 2016 به 7/4 درصد خواهد رسید كه تا حدودی به دلیل بهبود نسبی و كاهش مخاطرات اقتصادی از سوی كشورهایی چون روسیه، برخی كشورهای خاورمیانه و آفریقای شمالی خواهد بود.

در اقتصادهای پیشرفته، سیاست های همسازی پولی، به پشتیبانی فعالیت های اقتصادی پرداخته و تورم را برای رسیدن به اهداف تعیین شده بالا می برد.

در برخی كشورهای دارای فضای مالی، مواضع مالی كوتاه مدت باید از طریق افزایش بسترهای سرمایه گذاری كاسته شود.
رونق دوباره قیمت نفت
بنابه پیش بینی های اخیر صندوق بین المللی پول، قیمت های نفت در سه ماهه دوم سال جاری، رونق تازهای یافته است.
انتظار می رود میانگین قیمت نفت در سال 2015 به بشکه ای 59 دلار برسد كه  با فرضیه ها و پیش بینی های قبلی IMF که در ماه آوریل منتشر شده همخوان است. البته این روند رشد در سال 2016 اندك خواهد بود و سطح عرضه جهانی نفت بیش از سطح عرضه نفت در سال 2014 خواهد بود و تولید جهانی نفت همچنان روند رو به افزایش را طی می كند و مسلما كاهش سرمایه گذاری در بخش نفت تا حدی باعث آهستگی فعالیت های نفتی آمریکای شمالی بعد از كاهش 60 درصدی قیمت نفت طی سال قبل شده است.
افت قیمت های نفت برای كشورهای نوظهور در بازارهای كلان اقتصاد جهانی كه واردكننده نفت هستند از فشارهای قیمتی و از آسیب های برونی كه باری بر سیاست های پولی تحمیل می كند، كاسته است. در میان كشورهای صادركننده نفت با پایین آمدن درآمدهای نفتی در جایی كه هیچ فضای مالی وجود ندارد، هزینه های عمومی باید مجددا تنظیم و اصلاح شود.

كاهش نرخ ارز می بایست به جبران اثر تقاضا بر زیان های مرتبط با تجارت های نفتی، از طریق رژیم های منعطف نرخ ارزی بینجامد. در اكثر اقتصادها برای افزایش بهره وری و رفع چالش های موجود در تولید، نیاز مبرم به اصلاحات ساختاری است.

در جدول 3چشم انداز وضعیت اقتصادی جهان به همراه پیش بینی های صندوق بین المللی پول برای سال آینده نشان داده شده است.
بررسی نظرات و دیدگاه های متعدد اقتصادی در مورد وضعیت بازار نفت در سال 2015 و سال های آتی نشان می دهد كه شاخص های اقتصادی با آهنگ آرام و رو به جلو در حركت است و گروهی از متخصصین بازار، تقاضای نفت كه یکی از مؤلفه های اثرگذار است را نیز همچنان رو به افزایش البته با روند نه چندان پرشتاب تصویر می كنند. دورنمای رشد اقتصادی از سال 2013 تاكنون نشان می دهد كه رشد اقتصادی روند ثابتی را طی كرده و این میزان در سال2015 با1/0درصد کاهش نسبت به دو سال گذشته به 3/3 درصد و در سال 2016 با روندی افزایشی به 7/3 درصد خواهد رسید.
كاهش قیمت های نفت كه بعد از ژوئن 2014 اتفاق افتاد، برای كشورهای نوظهور در بازارهای جهانی كه واردكننده نفت هستند از فشارهای قیمتی و از آسیب های برونی كه باری بر سیاست های پولی تحمیل می كند، كاست.
در میان كشورهای صادركننده نفت با پایین آمدن درآمدهای نفتی در مقابل برای كاهش زیان ها لازم است، هزینه های عمومی مجددا تنظیم و اصلاح شود.

انتظار می رود در كنار عوامل كاهنده و اثرگذار كاهش قیمت نفت نظیر:
–  سرمایه گذاری بر انرژی های تجدیدپذیر،
–  افزایش ركورد عرضه نفت غیراوپك،
– كاهش غیرمنتظره روند رشد تقاضا،
– گسترش فناوری های استخراج نفت شیل،
–  تولید بیوسوخت ها در جهان.
روند رشد قیمت ها در سال های آینده با سرعت کندتری پیش رود.
پیش بینی ها درخصوص قیمت نفت، مبتنی بر روند كند و نسبی است كه این رویه به تخمین صندوق بین المللی پول با قیمت فرضی بازارهای آتی در سال 2016 معادل 22/64 دلار به ازای هر بشکه خواهد بود.

دیدگاه‌های مختلف درباره قیمت نفت، به نقل از بلومبرگ اینتلیجنت
شبکه خبری بلومبرگ  با جمع‌آوری نظرات و دیدگاه‌های متعدد، پیش‌بینی قیمت نفت، برای ماه‌های آِینده را به شرح ذیل ارائه كرده است:
1 – گری كوئن، رئیس شركت گلدمن ساش گروپ كه یکی از معامله‌گران اسبق نفت بوده، گفته است كه این كاهش قیمت نفت تا به سطح بشکه‌ای 30 دلار هم می‌رسد.
2 –  عبدالله البدری، دبیركل اوپك گفته است، در صورت عدم سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز و نبود سرمایه‌گذاری برای عرضه جدید، قیمت نفت به 200 دلار به ازای هر بشکه نیز می‌رسد.
3 – براساس نامه ارسالی رئیس مؤسسه مدیریت سرمایه اشتن برگ به بخش خبر بلومبرگ در ماه فوریه، سرمایه‌گذاری نفت شیل آمریکا، قیمت نفت در جهان را با كاهش روبرو خواهد ساخت، اما قیمت نفت آمریکا را به بالای 65 دلار به ازای هر بشکه سوق خواهد داد.
4 – مطالعه اخبار بلومبرگ كه در آن تحلیلگران و تجار نفتی اظهارنظر كرده بودند، 12 پاسخ از میان 32 پاسخ آنها گواه بر كاهش قیمت نفت در ماه‌های آتی بوده است درحالی كه 10 پیش‌بینی، نظر به افزایش قیمت نفت داشته‌اند.
5 – جیئوانی استانو، یك تحلیل‌گر كالاها از مؤسسه یو بی اس مستقر در زوریخ گفته است  ما هنوز كف قیمت‌های نفت را ندیده‌ایم.
6 – بیل اوگریدی، یك استراتژیست ارشد بازار نفت در یك شركت مدیریت سرمایه، واقع در سن لوئیس، گفته است كه محوریت قیمت نفت بر بشکه‌ای 60 دلار خواهد بود.
7 – یك تحلیل‌گر دیگر از باركلی، معتقد است كه چون مازاد عرضه نفت یك شبه محو نمی‌شود، بنابراین پیش‌بینی می‌شود قیمت نفت به 31 دلار به ازای هر بشکه برسد.
8 – باب دادلی از بی پی، سی ای او می‌گوید عرضه و تقاضای اولیه نفت در جهان مرا به یاد سال 1986 می‌اندازد. ما می‌توانیم به آن دوره نگاهی داشته باشیم چون قیمت‌های نفت به شدت كاهش یافت. برای همین قیمت‌ها برای سه سال آینده به زیر 60 دلار خواهد رسید و زمان زیادی طول خواهد كشید تا بار دیگر این قیمت ها به 100 دلار برسد.
9 – فیومیا كوكوبو از شركت ماربنی CEO مستقر در توكیو گفته است كه سطح قیمت‌ها به بشکه‌ای 30 دلار خواهد رسید و این روند تا دو، سه سال آتی نیز ادامه خواهد داشت.
10 – ادوارد مورس، تحلیلگر سیتی گروپ اعلام داشته است كه نوسانات بازار نفت قیمت نفت را به بشکه‌ای 20 دلار نیز خواهد كشاند ولی قیمت نفت در سه ماهه چهارم سال جاری به 75 دلار به ازای هر بشکه خواهد رسید.
11 – بنا به پیشبینی BMI و بلومبرگ، قیمت نفت برنت و وست تگزاس اینترمیدیت در سال‌های آتی به قرار ذیل خواهد بود:

جدول 1 : پیش‌بینی قیمت نفت در سالهای آتی (BMI  و بلومبرگ)