جایگاه ایران در اوپک با افزایش تولید و صادرات نفت در دولت سیزدهم ارتقا یافته و جمهوری اسلامی ایران با پشتسرگذاشتن نیجریه و کویت، به چهارمین صادرکننده بزرگ نفت اوپک تبدیل شده است.
به گزارش دستاورد صنعت، شرایط سیاسی و بینالمللی کشور همواره بر تولید و صادرات نفت ایران تأثیر مستقیمی داشته است. درواقع هر زمان که فشارهای تحریم کاهش یافته، ایران این فرصت را داشته تا صادرات نفت خود را افزایش دهد. در مقابل نیز اهرم تحریم هر زمان که پرزورتر وارد عمل شده، تولید و صادرات نفت کشور را محدود کرده است.
بااینحال، طرحهای بزرگ صنعت نفت از همان روزهای نخست آغازبهکار فعالیت دولت سیزدهم، با وجود درجریانبودن تلاشها برای توسعه مناسبات بینالمللی برد – برد، معطل خارجیها نماند و نتیجه آن شد که با وجود اعمال ۶۰۰ تحریم تازه علیه صنعت نفت ایران، تولید و صادرات نفت کشور افزایش یافت.
براساس گزارش پایگاه خبری ورتکسا، صادرات نفت و میعانات گازی ایران اکنون از زمان اعمال فشار حداکثری ترامپ علیه ایران (اوت ۲۰۱۸)، به بالاترین حد رسیده است. این پایگاه خبری که اخبار جابهجایی نفت و گاز در پهنه جهانی را رصد میکند، در این گزارش تأکید کرده است که صادرات نفت و میعانات گازی ایران ۹درصد کل صادرات نفت خام و میعانات گازی اوپک را در بر میگیرد.
بنابر این گزارش، ایران در فاصله ماههای ژانویه تا مه سال جاری میلادی (دی ۱۴۰۲ تا خرداد ۱۴۰۳) روزانه یک میلیون و ۵۶۰ هزار بشکه نفت صادر کرده که ۲۵۰ هزار بشکه از صادرات کویت و نیجریه بیشتر است و به این ترتیب جایگاه ایران را در ردهبندی بزرگترین صادرکنندگان نفت خام اوپک، به مقام چهارم ارتقا میدهد.
با این تفاسیر، ایران با وجود تحریمهای کنونی توانسته است صادرات نفت خام و میعانات گازی خود را در ماه مه (۱۲ اردیبهشت تا ۱۱ خرداد) به روزانه یکمیلیون و ۷۰۰ هزار بشکه افزایش دهد که بالاترین حجم صدور نفت خام ایران در پنج سال گذشته است.
افزایش تولید نفت ایران، افزایش تقاضای نفت چین و بزرگترشدن ناوگان نفتکشهای ایران از مهمترین عوامل افزایش صادرات نفت ایران بودهاند.
بااینحال، برخی افراد در داخل کشور، افزایش صادرات نفت ایران را نه حاصل دیپلماسی موفق دولت سیزدهم، بلکه بهدلیل شلشدن پیچ تحریمها از سوی آمریکا میدانند؛ موضوعی که نهتنها از سوی وزارت نفت ایران، بلکه توسط رابرت مالی، مسئول وقت میز ایران در وزارت خارجه آمریکا نیز تکذیب شد.
مسئول وقت میز ایران در وزارت خارجه آمریکا در ژانویه ۲۰۲۳ دراینباره تأکید کرد: ما هیچکدام از تحریمها بهویژه تحریمهای فروش نفت علیه ایران را کاهش ندادهایم.
این ادعای کاهش فشار تحریمها علیه نفت ایران در حالی مطرح میشود که جواد اوجی، وزیر نفت، در تازهترین گزارش خود به مجلس شورای اسلامی گفت: با وجود بیش از ۶۰۰ تحریم تازه علیه صادرات نفت و محصولات پتروشیمی، امروز شاهد نوعی جهش در صادرات نفت و وصول مطالبات کشور هستیم.
درواقع با فعالشدن دیپلماسی انرژی در دولت سیزدهم، بهتدریج افزایش تولید و صادرات نفت با تمرکز بر ذخایر نفت خام و میعانات روی آب آغاز شد. تا آنجا که در پایان سال ۱۴۰۰ و درحالیکه چند ماه از عمر این دولت میگذشت، صادرات نفت ایران افزایش ۴۰درصدی را ثبت کرد و این در شرایطی رقم خورد که همچنان تحریمها بر اقتصاد ایران سایه انداخته بود.
سال ۱۴۰۱ نیز گامهای اساسی برای افزایش صادرات و توسعه بازارهای نفتی ایران برداشته شد. ابتکار ایران در بازسازی پالایشگاههای فراسرزمینی و صادرات نفت به این پالایشگاهها از مهمترین مواردی است که میتوان از آن تا سالهای طولانی بهعنوان دستاورد دولت سیزدهم یاد کرد.
افزایش تولید نفت با هدف رسیدن به روزانه ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه، پارسال نیز ادامه داشت و این افزایش تولید و بهدنبال آن افزایش صادرات، خود را در آمارهای اقتصادی کشور نشان داد. بخش نفت و گاز بالاترین آمار رشد اقتصادی، رشد بهرهوری و جذب سرمایه خارجی را میان بخشهای مختلف به خود اختصاص داد تا صنعت نفت، شاگرد اول اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۲ شود.
این موضوع سبب افزایش درآمدهای نفتی هم شده است و طبق تازهترین آمار گمرک، ایران توانسته درآمدهای حاصل از فروش نفت را به بیش از ۳۶ میلیارد دلار در سال برساند.