دستاورد صنعت / در شرایطی که جهان به ناچار میزبان میهمان ناخوانده‌ای به نام «تغییر اقلیم» است و از سوی دیگر با پدیده رشد روز افزون جمعیت، صنعت و کشاورزی مواجه شده، مؤسسه منابع جهانی (WRI) پیش‌بینی کرده است که مناطق خاورمیانه و شمال آفریقا که ایران را نیز در برمی‌گیرد با ۸۳ درصد و جنوب آسیا با ۷۴ درصد جمعیت شان، در معرض فشار آبی بسیار شدید قرار دارند.
بنابر این گزارش تا سال ۲۰۵۰ جمعیت جهان به ۹ میلیارد نفر خواهد رسید که ۵۵ درصد از آنها در شهرها زندگی خواهند کرد و تقاضای آب در سطح جهان علاوه بر تقاضای انرژی و غذا ۵۵ درصد افزایش خواهد یافت، وضعیتی که اتخاذ تدابیری برای همزیستی و سازگاری با کم آبی را اجتناب ناپذیر کرده است.
تا چند دهه آینده برای تأمین غذای جمعیت در حال رشد، ۷۰ درصد غذای بیشتری مورد نیاز خواهد بود.به دلیل تغییرات اقلیمی احتمال افزایش شهرهای در معرض خطر خشکسالی و سیل وجود دارد؛ تا سال ۲۰۵۰ چهار میلیارد نفر در مناطق جهان با کمبود آب زندگی خواهند کرد، چنانکه طی سال‌های اخیر شهر کیپ تاون در آفریقای جنوبی به دلیل خشکسالی مداوم و عواملی مانند تغییرات اقلیمی و رشد سریع جمعیت در آستانه روز صفر یعنی خطر اتمام آب قرار گرفت.
بر اساس مقاله‌ای از مؤسسه منابع جهانی (WRI) ۲۵ کشور که یک چهارم جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند، هر ساله با فشار آبی بسیار شدید مواجه هستند، به طوری که تقریباً تمام منابع آب تجدیدپذیر خود را مصرف می‌کنند. علاوه بر این، حداقل ۵۰ درصد از جمعیت جهان حدود ۴ میلیارد نفر، حداقل یک ماه در سال تحت شرایط فشار آبی شدید زندگی می‌کنند.
عوامل اصلی فشار آبی جهانی
از سال ۱۹۶۰میلادی، تقاضای جهانی برای آب بیش از دو برابر شده است؛ رشد جمعیت و توسعه صنایع مانند کشاورزی، دامداری، تولید انرژی و صنعت از عوامل اصلی این افزایش هستند. و کمبود عرضه متاثر از عوامل طبیعی مانند خشکسالی، تغییرات اقلیمی و مدیریت ناپایدار منابع آبی باعث کاهش عرضه آب می‌شوند.
همچنین زیرساخت‌های ناکافی، کمبود سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های آبی و سیاست‌های ناپایدار استفاده از آب نیز به تشدید فشار آبی کمک می‌کنند.
بیشترین فشار آب در منطقه
اما 6 کشور با بالاترین سطح فشار آبی بحرین، قبرس، کویت، لبنان، عمان و قطر بیش از ۸۰ درصد از منابع آب تجدیدپذیر خود را برای مصارف، کشاورزی، صنعتی و خانگی استفاده می‌کنند. مناطق خاورمیانه و شمال آفریقا که ایران نیز در آن قرار دارد، با ۸۳ درصد و جنوب آسیا با ۷۴ درصد جمعیت در معرض فشار آبی بسیار شدید هستند.
تقاضای جهانی برای آب بین 20 درصد تا 25 درصد افزایش خواهد یافت و تعداد حوزه‌های آبخیزی با نوسانات سالانه بالا 19 درصد افزایش خواهد یافت. راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت بهتر منابع آبی تشویق به بهره‌وری آب در بخش در کشاورزی، مدیریت یکپارچه منابع آبی و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های سبز مانند احیای تالاب‌ها و جنگل‌ها، استفاده از منابع انرژی با مصرف آب کمتر مانند خورشیدی و بادی برای کاهش وابستگی به آب در تولید برق، استفاده از روش‌های آبیاری کارآمد مانند آبیاری قطره‌ای و انتخاب محصولات مقاوم به خشکی و مسائلی از این دست از جمله راهکارهای پیشنهادی برای مدیریت بهتر منابع آبی به شمار می‌روند.
مطالعات WRI نشان می‌دهد که حل چالش‌های جهانی آب می‌تواند با هزینه‌ا‌‌ی معادل یک درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی، یا ۲۹ سنت به ازای هر نفر در روز طی 15 سال تحقق یابد و با اراده سیاسی و حمایت مالی مناسب، می‌توان از تبدیل فشار آبی به بحران آبی جلوگیری کرد.
این گزاش اضافه می‌کند: در شرایطی که در پنج دهه گذشته در ایران شاهد روند تغییر بارش‌ها بوده‌ایم و نزولات جوی به‌شدت کاهش یافته است و منابع آب تجدیدپذیر ایران از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب در سال ۱۳۷۳ به ۱۰۳ میلیارد در سال ۱۴۰۰ کاهش یافته است، پیشبرد برنامه‌ای جامع برای مدیریت منابع آب کشور در همه بخش‌ها لازم و ضروری به نظر می‌رسد
