نوسان دلار تهدیدی برای رشد و ثبات اقتصادی دنیا

در یک سال گذشته ارزش دلار در بازار جهانی 17 درصد رشد کرده است که برخی این رشد ارزش دلار را نشانه ای  برای بهبود شرایط اقتصادی امریکا می دانند. اما به نظر می رسد این نشانه مثبت اقتصادی چندان هم نمی تواند خبر خوبی برای بازارهای جهانی باشد. وزرای اقتصادی کشورهای گروه بیست در بیانیه ای مشترک برای اولین بار اعلام کردند که روند افزایشی ارزش دلار در بازار جهانی به ثبات اقتصادی دنیا آسیب می زند زیرا امید ثبات در بازار ارز دنیا را از بین می برد. آنها نوسان نرخ ارز را به معنای تهدیدی مداوم برای افزایش نرخ رشد اقتصادی دنیا و تداوم این ثبات در اقتصاد جهانی می دانند. البته در این بیانیه به چالش های مهم دیگری که اقتصاد دنیا را تهدید می کند هم اشاره شده است ولی نوسان نرخ ارز مهمترین و اثرگذارترین چالش معرفی شده است.

نوسان ارزش دلار در بازار جهانی بحرانی بسیار جدی است زیرا می تواند فضای تجاری را هم تحت تاثیر قرار دهد. ثبات ارزش دلار می تواند این اطمینان را به فعالان تجاری دهد که در ماه های آینده هزینه مازادی برای تامین دلار نمی پردازند. این یعنی فضای تجاری آرام است و می توان در این فضا کار کرد. اما در دوره ای که نوسان دایمی در ارزش دلار دیده می شود و دیگر ارزها هم نوسان های دایمی را  تجربه می کنند نمی توان  به آینده بازار اعتماد کرد و تجارت آسیب می بیند.

تحلیل گران اقتصادی براین باورند که دلیل اصلی افزایش ارزش دلار در بازار جهانی رشد اقتصادی امریکا و تداوم ضعف اقتصادی در اروپا است ولی سیاست فدرال رزرو (بانک مرکزی آمریکا) هم در این زمینه بی تاثیر نیست. فدرال رزرو در سال های گذشته اقدام به کاهش نرخ بهره بانکی کرد و هم اکنون نرخ بهره بانکی در این کشور نزدیک به صفر است.

از طرف دیگر بعد از انتشار اخباری در مورد خروج اقتصاد امریکا از رکود بعد از سه فصل، اخباری در مورد ضرورت افزایش نرخ بهره بانکی منتشر شد و همین مساله موجی از اعلام نظرها در این زمینه را به همراه داشت. کارشناسان بر این باورند به زودی نرخ بهره بانکی در آمریکا افزایش یابد و همین انتظار افزایش نرخ بهره بانکی عاملی شده است که نرخ دلار را در بازار افزایش دهد.

اما نگرانی اصلی اقتصاددانان این است که هر چه ارزش دلار در بازار جهانی افزایش بیشتری پیدا کند، بازارها بی ثباتی بیشتری را تجربه خواهند کرد و این وضعیت بعد از سال ها می تواند آسیب های زیادی را به بازار دنیا وارد کند.

 اما در کنار اقتصاد امریکا که در نتیجه نوسان ارزش دلار آسیب زیادی در فضای تجاری را تجربه خواهد کرد ولی بیشترین آسیب به بازارهای در حال گذار دنیا وارد می شود. بازارهایی که از سیاست نرخ ارز ثابت استفاده می کنند و ارزش پول داخلی خود را به  دلار وابسته کرده اند. نوسان ارزش دلار موجب می شود هم تولید و هم صنعت این کشورها تحت تاثیر قرار بگیرد. این کشورها اغلب دارای کسری و بدهی های کلان دلاری هستند  و نوسان های ارزش دلار به معنای بیشتر شدن بار بدهی های آنهاست.

گزارش‌ منتشر شده از جلسه اخیر فدرال رزرو نشان می‌دهد 4 شعبه از شعب 12گانه فدرال رزرو در حال فشار آوردن به هیئت مدیره فدرال رزرو برای افزایش نرخ بهره هستند. پیش از نشست 17 و 18 مارس، مدیران 4 شعبه کلیولند، فیلادلفیا، کانزاس و دالاس از هیئت مدیره فدرال رزرو درخواست افزایش نرخ ‌تنزیل را از 75 صدم درصد به یک درصد داشته‌اند اما هفت شعبه دیگر درخواست ثابت نگه داشتن نرخ بهره را داشته اند. مدیران فدرال رزرو اعلام کرده‌اند احساس می‌کنند اقتصاد آمریکا در حال رشد است؛ به رغم آنکه نرخ تورم از میزان هدف گذاری شده فدرال رزرو یعنی 2 درصد کمتر است.

در صورتیکه  فدرال رزرو آمریکا نرخ بهره بانکی را افزایش دهد، اولین افزایش نرخ بهره بانکی از سال 2006 میلادی خواهد بود ولی مقامات اقتصادی فدرال رزرو بر این باورند که نباید به این زودی ها انتظار افزایش معنادار نرخ بهره بانکی را داشت زیرا امریکا پتانسیل این رشد را ندارد و اگر رشدی معنادار در نرخ بهره ایجاد شود می تواند روی رشد اقتصادی فصل آینده تاثیر منفی برجای بگذارد. البته اکثر اقتصاددانان با روند تدریجی افزایش نرخ بهره بانکی موافق هستند.

رییس فدال رزرو آمریکا در مصاحبه اخیر خود تاکید کرد هنوز اقتصاد این کشور به ثبات نرسیده است و رشد اقتصادی امریکا در نتیجه سیاست های تزریقی مختلفی است که اجرا شده است. بنابراین با تغییر ناگهانی در سیاست های پولی و مالی مانند نرخ بهره بانکی ممکن است آرامش موجود در اقتصاد امریکا و اقتصاد دنیا از بین برود.

از طرف دیگر کریستین لاگارد رییس صندوق بین المللی پول هم با ابراز نگرانی درباره شرایط اقتصادی دنیا تاکید کرده است که اقتصاد دنیا در شرایط ثبات قرار ندارد. او گفت که ریسک هایی اقتصاد دنیا را تهدید می کند و برای اینکه ثبات به اقتصاد دنیا باز گردد باید با این ریسک ها مبارزه شود.

تحلیل گران  اقتصادی بر این باورند که استفاده از بازار سرمایه برای حفظ ثبات در بازار ارز می تواند کمک بزرگی باشد. دولت ها باید با استفاده از ابزار مدیریت جریان سرمایه ارزش ارز داخلی را حفظ کنند. این ثبات ارزش  پول برای کشوری مانند امریکا که ارزهای دنیا به آن وابسته است، اهمیت بیشتری دارد. البته دولت های غربی بارها به دلیل سیاست های مداخله گرانه کشور چین در بازار ارز به این کشور اعتراض کرده اند ولی نوسان های مداوم ارزش دلار در بازار جهانی که هم می تواند باعث اختلال وضعیت تجارت و تضعیف نرخ رشد اقتصادی دنیا شود به اندازه ای اهمیت دارد که مداخله کنترل شده در اقتصاد را توجیه می کند.

تورستون اسلاک تحلیل گر اقتصادی بانک دویچه آلمان معتقد است مدیریت این بحران یکی از مهمترین مسایل اقتصادی امریکا است. در کتب اقتصادی قدیمی بارها تاکید شده است که کاهش ارزش پول داخلی باعث افزایش قدرت رقابت کالاهای صادراتی در بازارهای جهانی می شود و همین نشان می دهد که مدیریت بازار ارز زمانی که شرایط با این سرعت تغییر می کند اهمیت بسیار زیادی دارد.

 اگر افزایش ارزش دلار ادامه یابد صادرات امریکا آسیب می بیند و به دنبال آن اقتصاد توان رقابتش را از دست می دهد. در این وضعیت آینده اقتصادی این کشور هم درمعرض خطر قرار خواهد گرفت.