سید کمال آقایی- دستاورد صنعت / صنعتگران ایرانی در حدود هفتاد سال پیش شروع به تولید کالاهایی کردند که امروز به خاطرات چند نسل تبدیل شده است. آشپزخانه‌های دود گرفته با ورود گاز و وسایل گاز سوز تغییر کرد، اتومبیل پیکان، به سفر معنی دیگری داد و روغن نباتی شاه‌پسند که با ذائقه ایرانی تولید شده بود، آشپزی را آسان‌تر کرد. کفش ملی، جای گیوه و گالش را گرفت و بیسکویت، پفک نمکی و ویفر مینو مزه تازه‌ای به شیرینی‌های ایرانی اضافه کرد. پارس توشیبا، با تولید گسترده، تلویزیون را همگانی کرد و لوازم خانگی‌اش به گونه‌ای به خانه ایرانیان راه یافت که حالا نیز در اکثر خانه‌ها دستکم یک پلوپز پارس خزر (پارس توشیبا) وجود دارد.
سازندگان این محصولات که ایرانیان را وارد دنیای جدید کردند، راهی را پایه گذاشتند که ایران را به سمت صنعتی شدن حرکت می داد. با ورود صنعتگران به عرصه تولید، ایران به طور جدی از دهه 40 خورشیدی فرایند صنعتی شدن را شروع کرد. پیش از آن البته صنعتگران ایرانی کارشان را شروع کرده بودند و در این دهه با تنوع تولید، زمینه برای خروج از اقتصاد تک محصولی نفتی را پدید آوردند. اما ثمره تلاش صنعتگران ایرانی چنان که باید دیده نشد. در آن سالها که اکثر روشنفکران ایرانی چپ می زدند و برخی تولیدات صنایع ایرانی مثل لوازم خانگی را تحفه غرب می دانستند و هر وقت فرصت می یافتند، در نقد صنعتگران کم نمی گذاشتند. روندی که بعد از انقلاب به مصادره اموال بخش عمده ای از صنعتگران ایرانی منجر شد.
بخشی از کارخانجات نظیر آزمایش و ارج به دلیل مدیریت های نادرست بعد از انقلاب از چرخه تولید خارج شدند و به تاریخ پیوستند. کفش ملی که زمانی به عنوان نماد تولید ایرانی به شمار می رفت، کم کم از رده تولید خارج شد و اکنون فروشگاه‌هایش در سطح شهرهای ایران، تولیدات شرکت های دیگر را می فروشند.
ایران ناسیونال (ایران خودرو) خیامی ها همچنان فعال است و هنوز هم بزرگترین تولیدکننده خودرو به حساب می آید. ثمره فعالیت محمدتقی برخوردار (پارس خزر)، علی خسروشاهی(مینو) و برادران لاجوردی (صنایع بهشهر) و محسن خلیلی (بوتان) همچنان به چشم می آیند و بخشی از خاطره ایرانیان را تشکیل می دهند. محسن خلیلی تنها صنعتگر پیشروی در قید حیات این جمع است که در آستانه نود و پنج سالگی همچنان به آینده ایران می‌اندیشد و با تاسیس بنیاد توسعه صنعتی محسن خلیلی تلاش می‌‌کند تا ایران صنعتی شود.
