ایران در حالی وارد پنجمین سال متوالی خشکسالی می‌شود که پیش‌بینی‌ها از آغاز زودهنگام موج گرما در سال جاری حکایت دارد، ناترازی که وزارت نیرو قریب به دو دهه میراث دار آن بوده و در سال گذشته به اوج خود رسید.
دستاورد صنعت / داده‌های ثبت‌شده از تابستان گذشته در خصوص سهم منابع مختلف در تأمین و تولید برق کشور نشان می‌دهد که شبکه برق تحت فشار فزاینده‌ای قرار گرفته بود، این در حالی است که در سال جاری نیز با توجه به کاهش 42 درصدی ذخایر آب سدهای دارای نیروگاه آبی و افزایش 3 درجه‌ای میانگین دما نسبت به میانگین بلند مدت در سال جاری پیش بینی می شود، وضعیت مدیریت مصرف برق در دوره گرم سال از آنچه در سال گذشته رخ داد، دشوارتر است.
بر اساس آمار رسمی ثبت‌شده در ۱۷ مرداد ۱۴۰۳ اوج مصرف برق کشور در ساعت ۱۴:۲۷ به ۷۹ هزار و ۸۷۲ مگاوات رسید، در حالی که توان تأمین‌شده در همان لحظه تنها ۶۲ هزار و ۵۸ مگاوات بود. این شکاف حدود ۱۸ هزار مگاواتی بین مصرف و تولید، زنگ خطری بود که نشان داد ادامه روند افزایش تقاضا بدون مدیریت، بهینه سازی و اصلاح الگوی مصرف، شرایط تأمین برق کشور را در فصل گرم با چالش رو به رو می کند.
سهم منابع مختلف در تأمین برق در اوج بار سال گذشته در بخش‌های مختلف تولیدی یعنی نیروگاه‌های حرارتی، نیروگاه‌های برقابی، تجدیدپذیر و واردات به ترتیب ۵۳ هزار و ۸۵ مگاوات، ۸ هزار و ۹۷۲ مگاوات، هزار و 25 مگاوات و ۲۵۷ مگاوات بود.
نکته قابل تأمل دیگر، رشد ۸.۷۲ درصدی اوج مصرف در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲ است. با تداوم روند گرم شدن هوا، رشد بیش از حد مصرف در سال ۱۴۰۴ نیز محتمل خواهد بود، به‌ویژه در شرایطی که هم مصرف خانگی و هم بخش‌های تجاری و صنعتی با افزایش تقاضا مواجه‌اند.
تجربه سال ۱۴۰۳ همچنین نشان داد که ۴۲ روز از فصل گرم در وضعیت اوج مصرف سپری شد و در مجموع ۱۳۵ ساعت از ساعات گرم سال، شبکه با حداکثر فشار روبه‌رو بود. این ارقام، تصویر روشنی از بار بالای شبکه در روزهای گرم و ضرورت مدیریت دقیق‌تر مصرف در سال جاری ارائه می‌دهند، ناترازی مزمنی که تحت شرایط ساختاری صنعت برق از سال های سال قبل شروع شده و دوره اوج بار مصرف سا گذشته به حداکثر رسید.
کارشناسان صنعت برق تأکید دارند که در تابستان ۱۴۰۴ بار اصلی تأمین برق بر دوش نیروگاه‌های حرارتی خواهد بود و این در حالی است که این نیروگاه‌ها نیز به دلیل فشار مضاعف در فصل سرد سال همچنان فرصت اندکی برای تعمیرات دوره ای داشته‌اند.
برای عبور موفق از اوج بار سال جاری در کنار اقداماتی که وزارت نیرو در حوزه افزایش ظرفیت تولید و مدیریت و بهینه سازی مصرف برق در قالب 36 بسته اجرایی در پیش گرفته است، نیاز است عموم مشترکان نیز نسبت به صرفه جویی در مصرف برق اقدام کنند و با انجام کارهایی مانند تنظیم دمای کولرهای گازی روی ۲۵ درجه، استفاده از وسایل برقی پرمصرف در ساعات غیر اوج، خاموش کردن چراغ‌های غیرضروری و استفاده حداکثری از نور طبیعی در روز به حفظ پایداری شبکه برق کمک کنند.
تجربه سال گذشته نشان می‌دهد که صرفه‌جویی حتی چند درصدی در سطح مصرف عمومی می‌تواند تأثیرات بزرگی در پایداری شبکه ملی برق داشته باشد. در حالی وزارت نیرو سعی دارد با توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، بادی و افزایش راندمان نیروگاه‌های موجود، بخشی از کمبود را جبران کند، اما این اقدامات بدون مشارکت مصرف‌کنندگان برق در بخش‌های مختلف، به تنهایی کافی نخواهد بود.
