گیج فشار روغنی چیست؟ راهنمای جامع خرید، انواع و کاربردها در صنعت
در دنیای صنعت، هر سیستم تحت فشار نیاز به کنترل دقیق و ایمن دارد. کوچکترین خطا در تنظیم فشار میتواند منجر به خرابی تجهیزات، توقف تولید یا حتی خطرات جانی شود.
در این میان، گیج فشار روغنی (Oil Pressure Gauge) بهعنوان یکی از ابزارهای کلیدی اندازهگیری، نقشی حیاتی در کنترل و پایش فشار سیستمهای صنعتی ایفا میکند. این ابزار با ساختار خاص خود، دقت بالا و مقاومت فوقالعاده در برابر لرزش و شرایط سخت محیطی، در صنایع مختلف از کارخانههای تولیدی تا پالایشگاهها مورد استفاده قرار میگیرد.
گیج فشار روغنی چیست؟
گیج فشار روغنی ابزاری است برای اندازهگیری و نمایش مقدار فشار سیالات در سیستمهای هیدرولیک، پنوماتیک و فرآیندی. تفاوت اصلی آن با مدلهای خشک در وجود مایع محافظ (روغن گلیسیرین یا سیلیکون) است که لرزشها را کاهش داده و از خوردگی و نفوذ رطوبت جلوگیری میکند.
این روغن باعث میشود عقربه دستگاه در اثر لرزش یا شوکهای مکانیکی دچار خطا نشود و عدد فشار با ثبات بیشتری نمایش داده شود.
مرکز برق: گیج های فشار روغنی بسیار پرمصرف تر و کاربردید تر از گیج های فشار خشک هستند و دقت اونها بیشتر است.
ساختار و نحوه عملکرد گیج فشار روغنی
هر گیج فشار روغنی از چند بخش اصلی تشکیل شده است:
- لوله بوردون (Bourdon Tube): لوله خمیدهای که با افزایش فشار تمایل به صاف شدن دارد.
- سیستم انتقال نیرو: حرکت لوله را به عقربه منتقل میکند.
- صفحه مدرج و عقربه: فشار خواندهشده را بهصورت عددی نمایش میدهد.
- محفظه پر شده با روغن: برای کاهش ارتعاش و حفاظت از اجزای داخلی.
روغن معمولاً از نوع گلیسیرین صنعتی یا سیلیکون مقاوم در دمای بالا است که بسته به شرایط محیطی انتخاب میشود.
تفاوت گیج فشار روغنی و خشک
ویژگی | گیج فشار خشک | گیج فشار روغنی |
---|---|---|
وجود مایع داخلی | ندارد | دارد (گلیسیرین یا سیلیکون) |
مقاومت در برابر لرزش | پایین | بسیار بالا |
طول عمر | کمتر | بیشتر |
دقت در محیطهای پر ارتعاش | پایین | بالا |
مناسب برای محیطهای صنعتی | خیر | بله |
قیمت | ارزانتر | کمی گرانتر اما مقرونبهصرفهتر |
اگر محیط کاری شما آرام و بدون لرزش است (مثل آزمایشگاه)، گیج خشک کفایت میکند.
اما در خطوط تولید، سیستمهای هیدرولیکی، ماشینآلات سنگین یا محیطهای پر گرد و غبار، گیج فشار روغنی انتخابی ضروری است.
انواع گیج فشار روغنی
گیجهای روغنی بر اساس جنس بدنه، نوع اتصال، محل نصب و کاربرد دستهبندی میشوند:
۱. بر اساس محل نصب
- پشتنصب (Back Mount): برای پنلها و تابلوهای کنترلی.
- پاییننصب (Bottom Mount): رایجترین نوع برای اتصال مستقیم به خطوط فشار.
۲. بر اساس جنس بدنه
- برنجی: مناسب کاربردهای عمومی و مقرونبهصرفه.
- استیل ضدزنگ (SS316): مقاوم در برابر خوردگی و مناسب صنایع شیمیایی و غذایی.
۳. بر اساس مایع داخلی
- گلیسیرین: مناسب دمای معمولی و کاهش لرزش.
- سیلیکون: مقاومتر در برابر تغییرات شدید دمایی.
۴. بر اساس نوع نمایش
- آنالوگ: رایج و بادوام.
- دیجیتال: دقت بالا با نمایشگر LCD.
کاربرد گیج فشار روغنی در صنایع مختلف
گیج فشار روغنی در حوزههای زیر بسیار کاربرد دارد:
- سیستمهای هیدرولیک و پنوماتیک
- پالایشگاهها و نیروگاهها
- تأسیسات ساختمانی (HVAC، پمپخانهها، دیگ بخار)
- صنایع غذایی و دارویی
- خطوط تولید فلزات و خودروسازی
راهنمای انتخاب گیج فشار روغنی مناسب
انتخاب درست گیج فشار، نهتنها بر دقت اندازهگیری بلکه بر ایمنی و طول عمر تجهیزات نیز تأثیر دارد. برای انتخاب مناسب، به نکات زیر توجه کن:

- دامنه فشار کاری:
حداکثر فشار سیستم نباید از ۷۵٪ ظرفیت گیج بیشتر باشد.
مثلاً اگر فشار سیستم 8 بار است، گیجی با بازه 0 تا 10 بار انتخاب کن. - جنس بدنه:
- محیطهای خورنده → استیل 316
- محیطهای معمولی → برنجی
- نوع مایع داخل گیج:
- گلیسیرین → برای محیطهای معتدل
- سیلیکون → برای محیطهای با دمای بالا یا پایین
- قطر صفحه نمایش:
اگر محل نصب دور از چشم اپراتور است، صفحه بزرگتر (مثلاً 10 سانتیمتر) انتخاب کن. - نوع اتصال:
- رزوهای (Bottom Mount): برای نصب مستقیم روی لولهها
- فلنجدار: برای فشار بالا یا سیستمهای خاص
- درجه حفاظتی (IP):
برای محیطهای دارای گردوغبار یا رطوبت زیاد، از مدلهای با IP65 یا بالاتر استفاده کن.
جدول راهنمای انتخاب (نمونه کاربردها)
محیط کاری | جنس بدنه پیشنهادی | نوع مایع داخلی | توضیح کاربرد |
---|---|---|---|
ماشینآلات سنگین | استیل 316 | گلیسیرین | مقاومت بالا در برابر لرزش |
صنایع غذایی / دارویی | استیل 316 | سیلیکون | بهداشتی و ضد خوردگی |
سیستمهای HVAC | برنجی | گلیسیرین | مقرونبهصرفه و دقیق |
پالایشگاهها | استیل 316 | سیلیکون | مناسب برای فشار و دمای بالا |
خطوط تولید فلزات | استیل | سیلیکون | مقاوم در برابر شوک حرارتی |
قیمت گیج فشار روغنی
قیمت این ابزار به عوامل زیر بستگی دارد:

- برند (مانند WIKA، Ashcroft، Nuova Fima)
- قطر صفحه (۵ تا ۱۰ سانتیمتر)
- جنس بدنه (برنجی یا استیل)
- نوع اتصال و محدوده فشار
- نوع مایع پرکننده (گلیسیرین / سیلیکون)
بهصورت کلی، قیمت گیج فشار روغنی از حدود ۳۰۰ هزار تومان برای مدلهای ساده تا 60 میلیون تومان برای مدلهای صنعتی حرفهای متغیر است.
نگهداری و کالیبراسیون
- هر ۶ ماه یکبار عملکرد گیج را بررسی کنید.
- از ضربه و شوک فشار ناگهانی جلوگیری کنید.
- در صورت نشت روغن، گیج را تعویض یا بازسازی کنید.
- از قرار دادن در معرض تابش مستقیم خورشید پرهیز شود.
توضیح فنی دقیقتر اجزای گیج فشار روغنی
هر گیج فشار روغنی شامل چند جزء حیاتی است که عملکرد دقیق آن را تضمین میکند:
لوله بوردون (Bourdon Tube)
- انواع مختلف: C شکل، حلزونی (Spiral) و هلیکال (Helical)
- مزایا: افزایش دقت اندازهگیری، مناسب محیطهای با فشار بالا، کاهش خستگی فلزی لوله
- هر نوع شکل برای کاربرد خاصی مناسب است؛ مثلاً لوله هلیکال برای فشار بالا و محیطهای پر لرزش ایدهآل است.
سیستم انتقال نیرو
- حرکت لوله بوردون توسط اهرم و چرخدندهها به عقربه منتقل میشود.
- نسبت حرکت عقربه به تغییر طول لوله تعیینکننده دقت نهایی است.
- استفاده از روغن باعث میشود حرکت عقربه نرم و بدون نوسان باشد.
روغن داخل گیج
- نوع روغن: گلیسیرین صنعتی یا سیلیکون
- کاربردها: کاهش لرزش، حفاظت از قطعات داخلی در برابر خوردگی، افزایش طول عمر
- در دماهای شدید، روغن سیلیکون مناسبتر است زیرا نقطه انجماد و جوش بالایی دارد.
بدنه و شیشه محافظ
- جنس بدنه: برنج یا استیل ضدزنگ (SS316)
- شیشه مقاوم در برابر ضربه و حرارت (یا پلی کربنات برای محیطهای صنعتی سخت)
- محافظت از عقربه و لوله بوردون در شرایط پر ارتعاش و محیطهای خورنده
۲. تاریخچه و استانداردهای گیج فشار روغنی
- قرن ۱۹: اختراع اولیه لوله بوردون برای اندازهگیری فشار
- نسل مدرن: با روغن پرکننده، مقاوم در برابر لرزش و تغییرات دمایی
- استانداردهای بینالمللی: ISO 9001، EN 837-1
- استانداردها تضمین میکنند که گیجها دقت، دوام و ایمنی لازم را داشته باشند.
۳. مثالهای صنعتی واقعی
صنایع نفت و گاز
- پایش خطوط انتقال مایعات و گازها
- کنترل فشار در پمپها و کمپرسورها
صنایع خودرو
- تست فشار روغن موتور و سیستمهای هیدرولیک
- جلوگیری از خرابی موتور و تجهیزات جانبی
صنایع غذایی و دارویی
- پایش فشار خطوط پاستوریزه و بستهبندی
- استفاده از گیج با بدنه استیل و مایع سیلیکون برای بهداشت و ضد خوردگی
صنایع فلزات
- پایش فشار خطوط تولید و ریختهگری
- کنترل فشار سیستمهای هیدرولیک پرسها و دستگاهها
۴. نکات نصب و نگهداری عملی
- نصب در ارتفاع مناسب و زاویه دید صحیح برای اپراتور
- اتصال گیج به خطوط فشار با استفاده از رزوه یا فلنج
- کالیبراسیون دورهای هر ۶ ماه یکبار
- محافظت از گیج در برابر تابش مستقیم خورشید و شوک حرارتی
- بررسی نشتی روغن و تعویض به موقع برای حفظ دقت
5. سوالات متداول (FAQ)
- چگونه گیج فشار روغنی کالیبره میشود؟
- با دستگاه کالیبراسیون استاندارد و مقایسه با فشار مرجع
- چه بازه فشاری مناسب است؟
- حداکثر ۷۵٪ فشار سیستم
- چگونه طول عمر گیج افزایش پیدا میکند؟
- جلوگیری از ضربه و شوک
- بررسی و کالیبراسیون دورهای
- تفاوت گلیسیرین و سیلیکون چیست؟
- گلیسیرین برای دمای معمولی
- سیلیکون برای دمای بالا یا پایین و شوک حرارتی
- چه گیجی برای محیطهای پر لرزش مناسب است؟
- گیج روغنی با بدنه استیل و لوله هلیکال
- آیا گیج دیجیتال میتواند جایگزین گیج روغنی شود؟
- بله، اما نیاز به منبع برق، سیمکشی و تنظیمات دارد و مقاومت لرزش پایینتری دارد
جمعبندی
گیج فشار روغنی ابزاری حیاتی برای هر سیستم صنعتی است که دقت، دوام و ایمنی را تضمین میکند.
با انتخاب درست نوع گیج بر اساس فشار کاری، جنس بدنه و شرایط محیطی، میتوان از بروز مشکلات فنی، نشت یا خرابی جلوگیری کرد.
اگر به دنبال خرید گیج فشار روغنی با کیفیت بالا و قیمت مناسب هستید، حتماً از برندهای معتبر و فروشندگان رسمی خرید کنید.