دستاورد صنعت / تعامل مثبت بین بازیگران مهمی مانند پژوهشگاه نیرو، صندوق نوآوری شکوفایی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در جشنواره و فن‌بازار صنعت برق ایران زمینه‌ای را فراهم آورده است که انتظار می‌رود بر اساس آن مکانیزم‌های موثری مانند زیرساخت‌های لازم برای هم‌رسانی عرضه و تقاضای فناوری، ارائه تضامین مورد نیاز و مکانیزم‌های ارزش‌گذاری فناوری فعال شوند.
اقتصاد عصر کنونی، اقتصاد دانش‌بنیان است و آن کسی برنده رقابت در این عصر است که سریع‌تر از سایرین به دانش دسترسی داشته باشد. امروزه هیچ سازمانی نمی‌تواند به تنهایی همه منابع دانشی مورد نیازش را در اختیار داشته باشد و از این لحاظ حضور و مشارکت در اکوسیستم فناوری و نوآوری تبدیل به ابزاری مهم برای دسترسی به مزیت رقابتی پایدار شده است. حرکت به تنهایی در محیط رقابتی حاضر، محکوم به شکست است و همکاری با سایر بنگاه‌ها به عنوان یک راه سریع و منعطف برای دسترسی به دانش، منابع و مهارت‌های مکملی که در بنگاه‌‌های دیگر وجود دارد، به طور فزاینده‌ای مورد استقبال بنگاه‌ها قرار می‌گیرد.
شرکت‌های کوچک و بزرگ فناوری محور برای بقا به یکدیگر وابسته هستند. از یک سو شرکت‌های بزرگ به دلیل سلسله مراتب طولانی نیازمندند که با هدف افزایش چابکی و انعطاف‌پذیری با شرکت‌های کوچک همکاری کنند. علاوه بر آن، همکاری با شرکت‌های کوچک زمینه دسترسی به نیروی متخصص و با مهارت، دانش ورود به بازارهای جدید، افزایش اعتبار و برند و افزایش فرهنگ کارافرینی و خلاقیت را در شرکت‌های بزرگ فراهم می‌کند.
از سوی دیگر شرکت‌های کوچک نیز برای بقا، نیازمند همکاری با شرکت‌های بزرگ هستند و بر الزام مشارکت در این همکاری‌ها برای توسعه و تجاری‌سازی فناوری‌هایشان واقف هستند. شرکت‌های کوچک همواره با محدودیت منابع روبرو هستند. همکاری با شرکت‌های بزرگ زمینه‌ساز غلبه بر مشکلات مربوط به شرکت‌های کوچک مانند دسترسی به کانال های توزیع، منابع مالی، دانش بازار، اخذ مشروعیت اجتماعی و برندسازی است،اما این نوع همکاری‌ها در کنار همه مزایایی که برای آن برشمرده شد، بسیار پیچیده و تخصصی است و به دلیل عدم تقارن قدرت چانه‌زنی طرفین همکاری، دارای سطح بالایی از چالش و ریسک هستند.
این چالش ها دلایل متفاوتی دارند برای مثال: در قراردادهای همکاری‌های نامتقارن نیاز است الزاماتی برای جلوگیری از رفتار فرصت‌طلبانه طرفین و همچنین الزامات تسهیم مالکیت دارایی فکری حاصل از همکاری دیده شود. اما شرکت‌های بزرگ به دلیل دسترسی به وکلای حقوقی قوی معمولا قراردادهایی یک طرفه تنظیم می‌کنند. شرکت‌های کوچک به دلیل منابع مالی محدود نیاز دارند که پرداختی به موقع دریافت کنند اما شرکت‌های بزرگ صف پرداخت‌های طولانی دارند.
شرکت های کوچک به دلیل اینکه تجای سازی و تولید در حجم بالا را تجربه نکرده‌اند، ارزش فناوری‌شان را بیش از حد ارزیابی می‌کنند، در حالی که در اکثر مواقع فناوری سهم کمی در سرمایه لازم برای توسعه محصول دارد.
شرکت‌های کوچک معمولا بر عدم افشای اطلاعات فناوری خود قبل از عقد قرارداد اصرار می‌کنند درحالی‌که شرکت‌های بزرگ برای اطمینان از جدید بودن فناوری قبل از عقد قرارداد، نیازمند دریافت اطلاعات کامل‌تری در مورد آن هستند.
شرکت‌های کوچک ریسک انحلال بالایی دارند و شرکت های بزرگ قبل از عقد قرارداد با این شرکت‌ها خواهان اطمینان در خصوص عدم انحلال این شرکت‌ها در طی بازه زمانی تعریف شده برای همکاری هستند.
عدم شناخت شرکت‌های بزرگ از شرکت‌های کوچک به دلیل عدم دسترسی به اطلاعات این شرکت‌ها و عدم اطلاع شرکت‌های کوچک از نیازهای شرکت‌های بزرگ یکی از دیگر چالش‌های مهم در مسیر شکل‌گیری همکاری بین این شرکت‌ها است.
به‌نظر می‌رسد علی‌رغم پتانسیل بالای این نوع از همکاری‌ها در کشور، به دلیل عدم وجود واسطه‌هايی مانند فن‌بازارها، به عنوان پلی میان شرکت‌های بزرگ و کوچک، این ارتباطات آن‌گونه که باید شکل نگرفته است. با تعامل مناسبی که در برگزاری این فن‌بازار بین بازیگران مهمی مانند پژوهشگاه نیرو، صندوق نوآوری شکوفایی و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شکل گرفته است، امید می‌رود مکانیزم‌های موثری مانند زیرساخت‌های لازم برای هم‌رسانی عرضه و تقاضای فناوری، مشاوره‌های تخصصی مالکیت فکری، خدمات مالی و تسهیل ارائه تضامین مورد نیاز و مکانیزم‌های ارزش‌گذاری فناوری فعال شوند و گام بزرگی در تسهیل رابطه بین شرکت‌های بزرگ و کوچک برداشته شود و اقتصاد کشور را از منافع و برکات این رابطه بهره‌مند گرداند.
گروه مپنا نیز همواره عزمی راسخ در شناسایی و بهره‌گیری از گنجینه ارزشمند استعدادهای موجود در داخل کشور و ایجاد زمینه‌ای جهت رشد و اعتلای این استعدادها داشته است. یکی از اقدامات زیربنایی واحد پژوهش و فناوری مپنا، در راستای دستیابی به این مهم، راه‌اندازی پلتفرمی جهت شناسایی منابع نرم افزاری، سخت افزاری و مغزافزاری دانشگاه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان و موسسات پژوهشی کشور در حوزه‌های کاربردی مرتبط با کسب‌وکار گروه مپنا بوده است. هر ساله اطلاعات تعداد قابل توجهی از منابع دانشی داخل کشور در این سیستم (آدرس سیستم) ذخیره می‌شوند و بانک اطلاعاتی شکل گرفته پیرامون این موضوع به یکی از ابزارهای کاربردی در تعیین مجریان پروژه‌های تحقیق و توسعه در مپنا تبدیل شده است.
پیرو فعالیت‌های پیشین این مجموعه در ارتباط با موضوع، واحد پژوهش و فناوری مپنا آمادگی هرگونه همکاری در برگزاری فن بازار ملی صنعت برق را اعلام داشته و امیدوار است این رویداد به صورت سالانه تداوم داشته باشد و صنعت برق کشور و به تبع آن شرکت مپنا از دستاوردهای آن منتفع شود.
محمود رضا حقی‌فام، استاد دانشگاه تربیت مدرس
