دستاورد صنعت / در سال‌های آینده انتظار می‌رود با تشدید رقابت میان خودروسازان، تولید و فروش خودروهای برقی با سرعت بسیار بیشتری رشد کند. فروش خودروهای برقی در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۰ میلیون دستگاه بود که نسبت به سال ۲۰۲۱، 55 درصد افزایش یافت. با وجود کاهش سرعتی که به دلیل بیماری کووید-۱۹ در سال‌های اخیر ایجاد شد، اما همچنان انتظار می‌رود که فروش سالانه خودروهای برقی تا سال ۲۰۳۰ به نزدیک ۳۰ میلیون دستگاه برسد و پیش‌بینی می‌شود که خودروهای سواری برقی قبل از سال ۲۰۴۰ فروش سالانه جهانی بیشتر از خودروهای با موتور احتراق داخلی را داشته باشند.
محققان و پژوهشگران حوزه حمل و نقل برقی از این رویداد بعنوان یک تغییر پارادایم کلیدی سخن می‌گویند، تغییر پارادایمی که علاوه بر کاهش آلایندگی‌های زیست محیطی برای شهرهای پرتراکم، می تواند پنجره های فرصت قابل توجهی را نیز برای اقتصاد کشورهای در حال توسعه به وجود آورد.
مبتنی بر این تغییر پارادایم، برخی کشورها در تلاش هستند تا با تولید محلی خودروهای برقی و باتری‌ها، از فرصت‌های اقتصادی که حمل و نقل برقی فراهم می‌کند، بصورت حداکثری بهره ببرند. این اقدامات می‌توانند ضمن به دست آوردن مزایای اقتصادی و ایجاد اشتغال داخلی، فرصت همپایی فناورانه و رشد اقتصادی را برای کشورهای عقب مانده تر در خودروسازی را فراهم نماید. این تغییر پارادایم به معنای تغییر کامل در رویکرد و روش‌های حمل و نقل است که ورود سریع تر به آن می توان باعث کاهش آلودگی هوا، کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، صرفه‌جویی در مصرف سوخت، کاهش وابستگی به نفت و ایجاد فرصت‌های اقتصادی جدید شود.
نکات کلیدی
تدوین برنامه‌های مناسب برای بهره‌مندی از تغییر پارادایم به سمت خودروهای برقی بیش از آنکه یک ضرورت باشد، می‌تواند یک فرصت کلیدی برای کشورهای در حال توسعه باشد که در ادامه به ابعاد این فرصت‌ها اشاره می‌شود:
۱- تحقیق و توسعه در حوزه خودروهای الکتریکی و فناوری‌های مرتبط، فرصت بزرگی برای کشورهای در حال توسعه ایجاد می‌کند. این مقوله شامل توسعه باتری‌های قدرتمند و با ظرفیت بالا، بهینه‌سازی سیستم‌های شارژ و توسعه فناوری‌های جدید مرتبط با خودروهای برقی (فناوری کنترل موتور، فناوری کنترل عملکرد باتری و …) است.
۲- جایگزین شدن خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی، فرصتی برای توسعه تولید محلی خودروهای الکتریکی و باتری‌ها فراهم می‌کند. این موضوع باعث ایجاد اشتغال پایدارو توسعه صنایع جدید در کشورهای در حال توسعه می‌شود.
۳- جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی نیاز به زیرساخت‌های شارژ مناسب و شبکه شارژ وسایل نقلیه الکتریکی دارد. ساخت و توسعه این زیرساخت‌ها فرصت‌های اقتصادی و اشتغال‌زایی را به همراه دارد.
۴- کشورهای در حال توسعه که وابستگی زیادی به صادرات نفت دارند، با جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی می‌توانند وابستگی خود را به نفت کاهش داده و درآمدهای دیگری را از طریق تولید و صادرات خودروهای الکتریکی و محصولات مرتبط به دست آورند.
۵- جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی منجر به کاهش آلـودگی هوا و گازهای گلخانه‌ای می‌شود. این مسئله برای کشورهای در حال توسعه بویژه ایران که با مشکلات مربوط به تشدید آلودگی هوا مواجه است، فرصتی مهم برای بهبود محیط زیست ایجاد می‌کند.
۶- تغییر پارادایم جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی فرصت‌های اقتصادی جدیدی در توسعه صنایع در زنجیره تولید حمل و نقل الکتریکی مانند شبکه شارژ، سیستم‌های اتوماسیون و فناوری‌های مرتبط ایجاد می‌کند.
۷- تغییر پارادایم فوق می‌تواند به کشورهای در حال توسعه کمک کند تا وابستگی خود به واردات سوخت را کاهش دهند و یارانه‌های انرژی در حوزه گاز و بنزین را بهتر مدیریـت کنند. این موضوع می‌تواند بهبود امنیت انرژی کشورها را نیز به همراه داشته باشد.
۸- خودروهای برقی به طور کلی بهره‌وری انرژی بالاتری نسبت به خودروهای سوخت احتراق داخلی دارند. با جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی، کشورهای در حال توسعه می‌توانند از منابع انرژی خود بهره‌وری بیشتری را تجربه کنند.
۹- با جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی، فرصت‌های توسعه صنعت باتری در کشورهای در حال توسعه ایجاد می‌شود. این شامل توسعه و تولید باتری‌های قدرتمند، با طول عمر بالا و بهره‌وری بیشتر است که نه تنها در حمل و نقل برقی، بلکه در سایر صنایع نیز کاربرد دارد.
۱۰- حمل و نقل برقی نیازمند سیستم‌های شارژ و شبکه هوشمند است. جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای الکتریکی می‌تواند توسعه فناوری های شبکه هوشمند را در کشورهای در حال توسعه تسریع کند و فرصت‌های اقتصادی جدیدی را ایجاد کند.
با توجه به موارد فوق، ارائه تسهیلات مالی و مالیاتی، ایجاد زیرساخت‌های لازم، تشویق به تولید محلی، ارائه مشوق‌های خرید خودروهای برقی، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و آموزش و آماده‌سازی نیروی کار ماهر، از جمله راهکارهای سیاستی برای گذار موفق کشورها در تغییر پارادایم در حال ظهور برای جایگزینی حمل و نقل الکتریکی است.
اکبر محمدی- پژوهشگر موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی
