دستاورد صنعت / طرفداران برند اپل مدت‌ها بود که انتظار محصول جدید این شرکت را می‌کشیدند. بالاخره فناوری تازه اپل به بازار آمد. ابزار جدیدی که می‌تواند انقلابی بزرگ در دنیای فناوری ایجاد کند. روز دوم فوریه بود که ابزار جدید شرکت اپل با عنوان «ویژن پرو» به دست اهالی فناوری رسید. این ابزار جدید در حقیقت عینکی بزرگ است که روی صورت قرار می‌گیرد و از طریق آن می‌توان فضای متفاوت را دید و تجربه کرد. برخی از کسانی که تازه از این ابزار استفاده کرده‌اند، می‌گویند این هدست و عینک غول‌پیکر باعث شده دچار سردرد شوند. یکی دیگر از مشکلات این وسیله، عمر کوتاه باتری آن است. ظاهراً کلاً دو ساعت می‌توان از این وسیله استفاده کرد و خیلی زود باید آن را دوباره شارژ کرد. علاوه بر همه این‌ها، قیمت بالای این وسیله یکی دیگر از مواردی است که مشتریان را دلسرد می‌کند. در حال حاضر کسی که می‌خواهد ویژن پرو را بخرد، باید بیش از 3 هزار و 500 دلار هزینه کند. علاوه بر آن باید حدود هزار دلار هم بابت لوازم جانبی آن بپردازد. به این ترتیب با وسیله‌ای گران روبه‌رو هستیم که ظاهراً استفاده از آن چندان هم ساده نیست. با این حال، انقلابی بزرگ در عرصه فناوری رخ داده است.
قیمت گران این وسیله مانع فروش آن نشده است. شرکت اپل اعلام کرده که بیش از 40 درصد از تولیداتش را فروخته است. تیم کوک، مدیرعامل شرکت اپل هم گفته است که این ابزار جدید در حقیقت نوآوری بزرگی در دنیای فناوری به شمار می‌آید. از نگاه او، تولید و فروش این وسیله یکی از لحظه‌های خاصی است که به ندرت می‌توان در تاریخ شاهد آن بود. شبیه به لحظه‌ای که برای نخستین بار تلفن همراه به دست بشر رسید. در ابتدا شاید بسیاری تصور می‌کردند این وسیله نمی‌تواند به حضوری همه‌جایی دست پیدا کند. با این حال اکنون شاهد حضور همه‌جایی تلفن‌های همراه هوشمند هستیم. در مورد ویژن پرو هم چنین انتظاری وجود دارد.

قدم به آینده
باور کنیم یا نه، ویژن پرو به یکی از بخش‌های مهم از زندگی بشر تبدیل خواهد شد. دوست‌داران فناوری کاملاً نسبت به این فناوری جدید، هیجان‌زده بودند. آن‌ها که طرفدار پروپاقرص شرکت اپل هم هستند، مدت‌ها بود که انتظار این لحظه را می‌کشیدند تا ویژن پرو را از نزدیک ببینند و بخرند. حالا می‌توانند این عینک عظیم را روی صورت خود قرار دهند و علاوه بر تصویری که پیش رویشان می‌بینند، تصویر درون تلفن همراهشان را هم روی زمینه مشاهده کنند و از طریق سنسورهایی که در دست دارند، کارهایشان را پیش ببرند. در واقع به نظر می‌رسد که تحولی بزرگ رخ داده و فعلاً در ابتدای راه است. البته پیش‌تر شرکت متا هم مشابه این وسیله را روانه بازار کرده بود. به هر حال، این وسیله‌ای که اکنون اپل روانه بازار کرده، ابداعی جدید و قابل توجه است.
یکی از مهم‌ترین نکات در مورد ویژن پرو این است که دیگر خبری از اسکرین یا همان صفحه نمایش در رابطه با آن نیست. علاوه بر آن، کیبورد و میکروفون هم دیگر وجود خارجی ندارد. در واقع با این عینک، وارد دنیای مجازی می‌شوید و سپس هر کاری که مد نظرتان است، انجام می‌دهید. همه‌چیز به کمک هوش مصنوعی پیش می‌رود. به لطف هوش مصنوعی، کامپیوترها صدای شما را می‌شنوند، حرکات شما را دریافت می‌کنند و سپس عملیات را پیش می‌برند. به این ترتیب بخش زیادی از فناوری جدید از مسیر هوش مصنوعی پیش می‌رود و به نوعی هوش مصنوعی جاده را برای پیشبرد آن هموار کرده است. همان‌طور که تلفن همراه هوشمند به مرور دستخوش تحولات بسیار شد و شکل آن تغییر کرد، انتظار می‌رود که در مورد این وسیله جدید اپل یعنی ویژن پرو هم شاهد تحولاتی در آینده باشیم. به عبارت ساده‌تر، آنچه اکنون کاربران روی چشم خود قرار می‌دهند به نوعی همان آینده است که فعلاً از دریچه ویژن پرو به تماشایش نشسته‌اند. این وسیله بسیاری از رویاهای آیندگان را بی‌تردید محقق خواهد کرد و به بخشی از زندگی روزمره‌شان تبدیل خواهد شد.
منبع: اکونومیست

دستاورد صنعت / برخی از کالاها تحولات مهمی در سبک زندگی ما ایرانیان در 100 سال گذشته به وجود آورده‌اند و می‌توان گفت زندگی سنتی را به سمت زندگی مدرن هل داده‌اند. نوع آوری‌هایی که ممکن است در ابتدا وارداتی بوده باشند و از ینگه دنیا با کشتی و طیاره وارد خاک ایران شده باشند ولی به مرور زمان در داخل کشور به صورت انبوه تولید شده اند. کالاهایی که برای یک ایرانی 100 یا 200 سال پیش صحبت کردن درباره آن‌ها عجیب و حیرت‌آور محسوب می‌شد ولی حالا زندگی بدون آن‌ها اصلا ممکن نیست یا بسیار سخت و پر دردسر است. در ادامه ماجرای تولید تعدادی از این کالاها و لوازم مصرفی و تاریخچه آن‌ها را روایت می‌کنیم.

از جعبه جادویی تا پلوپز ایرانی
برق در اواخر دوره قاجار وارد ایران شد. حاج محمد حسن امین الضرب تاجر مشهور که بنیان‌ گذار اتاق بازرگانی نیز هست اولین کسی بود که ژنراتوری از روسیه خریداری و در کنار خانه‌اش نیروگاه کوچکی راه اندازی کرد که روشنایی خیابان چراغ برق (امیرکبیر کنونی) و کارخ گلستان که خانواده سلطنتی قاجار در آن ساکن بودند را تامین می‌کرد. جعفرشهری تاریخ نگار در کتاب «تهران قدیم» نوشته است:« باری کارخانه امین‌الضرب از عجایبی بود که تا سال‌ها موجب حیرت و تماشای مردم شهر شده بود. هر غروب به تماشایش می‌رفتند و مدت‌ها به شگفتیش لب به دندان می‌گزیدند و لاحول می‌گفتند.» اما در این دوران و البته تا سال‌های پایانی دهه 20 اصلی ترین کاربرد صنعت برق روشنایی بود زیرا هنوز مردم عادی برق نداشتند و لوازم برقی چندانی هم وارد ایران نشده بود. اما از اوایل دهه 30 و با شروع و گسترش انشعاب برق در سطح شهرها به خصوص تهران به عنوان پایتخت استفاده از لوازم برقی وارداتی هم شروع شد که بیشتر شامل گرامافون، رادیو، دستگاه‌های پخش موسیقی و پنکه می‌شد.
در این بین باید گفت اولین وسایل برقی و الکترونیکی که به صورت گسترده در ایران مورد استفاده قرار گرفت رادیو بود که انرژی مورد نیاز آن به قول قدیمی‌ها با قوه (باطری) تامین می‌شد. رادیو در سال 1319 یعنی چند ماه بعد از شروع جنگ جهانی دوم در ایران افتتاح شد و رقابت آلمان و انگلیس برای جذب مخاطب فارسی زبان در زمان جنگ نقش مهمی در اقبال عمومی به آن داشت. با همه این‌ها آن چه باعث شد که ایرانی‌ها به استفاده از لوازم برقی روی بیاورند اول رسیدن انشعاب برق به خانه مردم از نیمه دهه ۲۰ به بعد بود و دوم راه اندازی کارخانه تولید لوازم برقی در ایران ( در دهه 40) بود. محمد تقی برخوردار که از او به عنوان پدر لوازم خانگی ایران یاد می‌شود کسی بود که ایرانیان را با وسایل برقی و الکترونیک آشنا کرد. او که همچون پدرش تاجر بود و در بازار تهران مغازه داشت در دهه 30 با چند سفر به کشور ژاپن توانست نمایندگی فروش وسایل برقی توشیبا، رافائل و باطری را بگیرد. او همچنین از نیمه دهه 30 و با راه اندازی اولین کانال تلویزیونی در ایران، تلویزیون‌های شاب لورنس که به تلویزیون‌های مبلی هم مشهور شدند، را وارد کشور کرد. در آن زمان لوازم برقی به ندرت در خانه‌ها وجود داشت و وسایلی بسیار لوکس محسوب می‌شد اما محمد تقی برخوردار با راه اندازی کارخانه پارس و تولید گسترده این وسایل در داخل کشور، قیمت آن‌ها را به شدت پایین آورد. رضا نیازمند معاون صنایع وزیر اقتصاد در سال‌های ابتدایی دهه 40 در کتاب تکنوکراسی در ایران درباره راه اندازی کارخانه تولید لوازم خانگی از سوی برخوردار گفته:« یادم هست حاج محمد تقی برخوردار که آن زمان رادیو و تلویزیون وارد می‌کرد را دعوت کردم و بهش پیشنهاد دادم که به جای واردات در کشور تولید را شروع کند. به او گفتم به شما پروانه ساخت رادیو و تلویزون می‌دهم و از فردا شما را پشتیبانی می‌کنم تا بتوانی کالای تولیدی‌ات را بفروشی؛ از کسی که وارد می‌کند گمرکی می‌گیریم ولی به تو امتیاز می‌دهم و همین هم شد که او تقاضای پروانه داد و تولیدش را شروع کرد.»
محمد تقی برخوردار در اولین قدم با مشارکت شرکت ری اوواک آمریکا قوه پارس را در سال 1341 در ایران تولید کرد و در سال 1342 شرکت پارس الکتریک را برای تولید رادیو و تلویزیون با همکاری توشیبا راه اندازی کرد. علاوه بر تلویزیون و رادیو حاجی برخوردار شرکتی به نام پارس خزر هم در سال 1347 تاسیس کرد که انواع لوازم برقی مانند آبمیوه گیری، چرخ گوشت، پنکه و… تولید می‌کرد. کارخانه‌ای که پلوپزهایش با ته دیگ‌های طلایی هنوز هم محبوب بسیاری از خانواده‌های ایرانی است. محمد تقی برخوردار با محصولات تولیدی کارخانه‌هایش نقش بسیار مهمی در تغییر سبک زندگی ایرانیان داشت.

نویسنده: سید کمال آقایی

دستاورد صنعت / در سال‌های آینده انتظار می‌رود با تشدید رقابت میان خودروسازان، تولید و فروش خودروهای برقی با سرعت بسیار بیشتری رشد کند. فروش خودروهای برقی در سال ۲۰۲۲ بیش از ۱۰ میلیون دستگاه بود که نسبت به سال ۲۰۲۱، 55 درصد افزایش یافت. با وجود کاهش سرعتی که به دلیل بیماری کووید-۱۹ در سال‌های اخیر ایجاد شد، اما همچنان انتظار می‌رود که فروش سالانه خودروهای برقی تا سال ۲۰۳۰ به نزدیک ۳۰ میلیون دستگاه برسد و پیش‌بینی می‌شود که خودروهای سواری برقی قبل از سال ۲۰۴۰ فروش سالانه جهانی بیشتر از خودروهای با موتور احتراق داخلی را داشته باشند.
محققان و پژوهشگران حوزه حمل و نقل برقی از این رویداد بعنوان یک تغییر پارادایم کلیدی سخن می‌گویند، تغییر پارادایمی که علاوه بر کاهش آلایندگی‌های زیست محیطی برای شهرهای پرتراکم، می تواند پنجره های فرصت قابل توجهی را نیز برای اقتصاد کشورهای در حال توسعه به وجود آورد.
مبتنی بر این تغییر پارادایم، برخی کشورها در تلاش هستند تا با تولید محلی خودروهای برقی و باتری‌ها، از فرصت‌های اقتصادی که حمل و نقل برقی فراهم می‌کند، بصورت حداکثری بهره ببرند. این اقدامات می‌توانند ضمن به دست آوردن مزایای اقتصادی و ایجاد اشتغال داخلی، فرصت همپایی فناورانه و رشد اقتصادی را برای کشورهای عقب مانده تر در خودروسازی را فراهم نماید. این تغییر پارادایم به معنای تغییر کامل در رویکرد و روش‌های حمل و نقل است که ورود سریع تر به آن می توان باعث کاهش آلودگی هوا، کاهش تولید گازهای گلخانه‌ای، صرفه‌جویی در مصرف سوخت، کاهش وابستگی به نفت و ایجاد فرصت‌های اقتصادی جدید شود.
نکات کلیدی
تدوین برنامه‌های مناسب برای بهره‌مندی از تغییر پارادایم به سمت خودروهای برقی بیش از آنکه یک ضرورت باشد، می‌تواند یک فرصت کلیدی برای کشورهای در حال توسعه باشد که در ادامه به ابعاد این فرصت‌ها اشاره می‌شود:
۱- تحقیق و توسعه در حوزه خودروهای الکتریکی و فناوری‌های مرتبط، فرصت بزرگی برای کشورهای در حال توسعه ایجاد می‌کند. این مقوله شامل توسعه باتری‌های قدرتمند و با ظرفیت بالا، بهینه‌سازی سیستم‌های شارژ و توسعه فناوری‌های جدید مرتبط با خودروهای برقی (فناوری کنترل موتور، فناوری کنترل عملکرد باتری و …) است.
۲- جایگزین شدن خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی، فرصتی برای توسعه تولید محلی خودروهای الکتریکی و باتری‌ها فراهم می‌کند. این موضوع باعث ایجاد اشتغال پایدارو توسعه صنایع جدید در کشورهای در حال توسعه می‌شود.
۳- جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی نیاز به زیرساخت‌های شارژ مناسب و شبکه شارژ وسایل نقلیه الکتریکی دارد. ساخت و توسعه این زیرساخت‌ها فرصت‌های اقتصادی و اشتغال‌زایی را به همراه دارد.
۴- کشورهای در حال توسعه که وابستگی زیادی به صادرات نفت دارند، با جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی می‌توانند وابستگی خود را به نفت کاهش داده و درآمدهای‌ دیگری را از طریق تولید و صادرات خودروهای الکتریکی و محصولات مرتبط به دست آورند.
۵- جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی منجر به کاهش آلـودگی هوا و گازهای گلخانه‌ای می‌شود. این مسئله برای کشورهای در حال توسعه بویژه ایران که با مشکلات مربوط به تشدید آلودگی هوا مواجه است، فرصتی مهم برای بهبود محیط زیست ایجاد می‌کند.
۶- تغییر پارادایم جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی فرصت‌های اقتصادی جدیدی در توسعه صنایع در زنجیره تولید حمل و نقل الکتریکی مانند شبکه شارژ، سیستم‌های اتوماسیون و فناوری‌های مرتبط ایجاد می‌کند.
۷- تغییر پارادایم فوق می‌تواند به کشورهای در حال توسعه کمک کند تا وابستگی خود به واردات سوخت را کاهش دهند و یارانه‌های انرژی در حوزه گاز و بنزین را بهتر مدیریـت کنند. این موضوع می‌تواند بهبود امنیت انرژی کشورها را نیز به همراه داشته باشد.
۸- خودروهای برقی به طور کلی بهره‌وری انرژی بالاتری نسبت به خودروهای سوخت احتراق داخلی دارند. با جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی، کشورهای در حال توسعه می‌توانند از منابع انرژی خود بهره‌وری بیشتری را تجربه کنند.
۹- با جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای برقی، فرصت‌های توسعه صنعت باتری در کشورهای در حال توسعه ایجاد می‌شود. این شامل توسعه و تولید باتری‌های قدرتمند، با طول عمر بالا و بهره‌وری بیشتر است که نه تنها در حمل و نقل برقی، بلکه در سایر صنایع نیز کاربرد دارد.
۱۰- حمل و نقل برقی نیازمند سیستم‌های شارژ و شبکه هوشمند است. جایگزینی خودروهای سوخت احتراق داخلی با خودروهای الکتریکی می‌تواند توسعه فناوری های شبکه هوشمند را در کشورهای در حال توسعه تسریع کند و فرصت‌های اقتصادی جدیدی را ایجاد کند.
با توجه به موارد فوق، ارائه تسهیلات مالی و مالیاتی، ایجاد زیرساخت‌های لازم، تشویق به تولید محلی، ارائه مشوق‌های خرید خودروهای برقی، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و آموزش و آماده‌سازی نیروی کار ماهر، از جمله راهکارهای سیاستی برای گذار موفق کشورها در تغییر پارادایم در حال ظهور برای جایگزینی حمل و نقل الکتریکی است.

اکبر محمدی- پژوهشگر موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی