محسن خلیلی عراقی ۵ تیر ۱۳۰۸ در تهران و در خانواده‌ای صنعتی به دنیا آمد و بزرگترین الگوی زندگی‌اش پدرش بود که برای توسعه ایران بسیار تلاش کرد و از پایه‌گذاران صنعت برق (کارخانه برق دولتی را با همکاری شرکت چکسلواکی اشکودا راه‌اندازی کرد) و سازندگان اصلی انشعابات خط لوله آب در تهران بود و با کمک و همراهی فرزندش محسن صنعت گاز مایع در ایران را پایه گذاری کرد.
محسن خلیلی فرزند سوم خانواده‌ای با ۹ فرزند بود. پدرش محمود خلیلی، کارخانه برق دولتی اشکودا را با همکاری چکسلواکی برای تأمین برق تهران تأسیس کرد. محسن خليلی دوران ابتدایی را در مدرسه ۱۵ بهمن پشت سر گذاشت و تا سیکل اول متوسطه در مدرسه شاهپور تجریش درس خواند و بعد دوره دبیرستان را دبیرستان‌های ایرانشهر و البرز گذراند. او از کودکی و با تشویق پدر علاقه بسیاری به مسائل فنی داشت تا جایی که در ۱۲ سالگی به کمک پدرش در خانه کارگاه کوچکی درست کرده بود. در نهایت همین شور و شوق به مسائل فنی و ریاضیات باعث شد که در سال ۱۳۲۸ وارد دانشکده فنی دانشگاه تهران شود و در رشته رشته الکترومکانیک تحصیل کند.

پذیرش سوربن و سفر به ینگه دنیا
محسن خلیلی با فارغ‌التحصیلی از دانشگاه تهران و تاثیراتی که از کودتای 28 مرداد گرفته بود، تصمم گرفت که در رشته مهندسی ادامه تحصیل بدهد و از آن جایی که در مدرسه زبان فرانسه آموخته بود، تصمیم گرفت از دانشگاه سوربن فرانسه که جزو بهترین‌های جهان بود و هست، در رشته مهندسی پذیرش بگیرد که موفق هم شد اما سفری که پدرش به آبادان داشت مسیر زندگی او را برای همیشه تغییر داد. «زماني كه انگليسي‌ها در ايران بودند، پدرم با تعدادي از دوستانش به آبادان رفته بود تا با آنها صحبت كند و كارخانه سيمان احداث كنند و سيمان مورد نياز شركت نفت را توليد كنند اما مانند موارد ديگر موافقت نشد زيرا انگليسي‌ها اجازه نمي‌دادند كه ما ترقي كنيم. پدرم با آباداني‌ها رفقاي نزديكي بودند، او هم آن جا با LPG آشنا شده بود كه در سيلندرها مي‌ريختند و انگليسي‌ها به صورت بسيار محدود در بعضي از خانه‌ها، دفاتر و ادارت به عنوان سوخت مصرف مي‌كردند. بعد از این سفر پدرم نزد دكتر فلاح رئيس شركت نفت رفت و موافقت او را براي استفاده از گاز مايع گرفت. آن زمان گاز مايع براي همه ناشناخته بود. در آبادان منطقه‌اي به نام Special Product Area بود كه اصطلاحا به آن SPA مي‌گفتند؛ آن جا تركيب بوتان و پروپان را عوض و آن را تبديل به بنزين هواپيما مي‌كردند. در آن جا با LPG آشنا شدم. آن زمان هواپيماها ملخي بود و در ايران به تعداد محدودي وجود داشت. پدرم گفت محسن دلت مي‌خواهد با من كار كني؟ پاسخم به این سوال مثبت بود. تصميم گرفتم با پدرم همكاري كنم و گفتم: مي‌خواهم با شما و براي صنعت كشور و تحصيل كار كنم. پدر گفت برای استفاده از گاز مایع اينجا هيچ چيزي وجود ندارد كه ياد بگيريم، بهتر است به آمريكا و اروپا برويم و آنجا مطالعه كنيم و من نيز پذيرفتم.»
سال ۱۹۵۴ يعني ۶۴ سال پيش بود که محسن خلیلی به همراه پدرش راهی اروپا شدند تا روی مصرف گاز مایع و راه‌اندازی صنایع مرتبط با آن در ایران تحقیق کنند و اولين مقصدی که پدر و پسر انتخاب کردند فرانسه بود. آنها هر دو زبان فرانسه می‌دانستند و از همین رو ارتباط گرفتن برایشان راحت‌تر بود. البته پس از فرانسه راهی آلمان شدند و در این کشور هم تحقیقات مفصلی انجام دادند. محسن و محمود خلیلی در فرانسه و آلمان از شرکت‌های متعددی بازدید کردند و در جریان تولید انواع اتصالات گازسوز، رگولاتورها، اجاق گاز رو میزی و ساخت سیلندر قرار گرفتند اما نکته مهم این بود که همچنان چیز زیادی از گرفتن گاز مایع از پالایشگاه، حمل و نقل آن، سیلندر کردن و… نمی دانستند و اطلاعات چندانی هم درباره این موارد در اروپا وجود نداشت و همه آدرس‌ها به آمریکا و البته تگزاس ختم می‌شد و برای همین محمود و محسن خلیلی عراقی به آمریکا سفر کردند.
خود او در این بار می‌گوید: «این سفر من و پدرم در آمریکا ۶ ماه طول کشید و ما تا آن جایی که توانستیم مطالعه کردیم و ادبیات کار را جمع کردیم و اولین تجهیزات کار شامل رگولاتور، وسایل گازسوز، سیلندر، فرگاز و اجاق‌ها را سفارش دادیم. وقتی به ایران برگشتیم تاسیسات تپه سفید را راه‌اندازی و شروع به کار کردیم برای مدت طولانی پالایشگاه آبادان محل برداشت گاز مایع بود و بعد پالایشگاه تهران و اصفهان هم اضافه شدند.»
در واقع مهمترین دستاورد سفر محسن خلیلی و پدرش به فرانسه، آلمان و آمریکا پایه‌گذاری صنعت گاز مایع در ایران است. محسن خلیلی همچنن پایه‌گذار صنعت LPG در ایران است و 60 سال پیش منابع اصلی و به روز همچون کتاب «بیوتین پروپین» را به ایران آورد و منتشر کرد و با همکاری افراد کارشناسی در شرکت نفت، وزارت کار و شرکت فرآورده‌های گاز که آن زمان تازه احداث شده بود، استانداردهای لازم را نوشت و پایه‌گذاری کرد.
محسن خلیلی و پدرش بعد از مدتی شرکت بوتان را با ۶ نفر راه‌اندازی کردند و توزیع سیلندر گاز را شروع کردند. در کنار توزیع گاز مایع محسن خلیلی برای توسعه فرهنگ مصرف گاز مایع به فکر راه‌اندازی مجموعه‌ای صنعتی برای تولید لوازم خانگی گازسوز هم افتاد که کارش را از کارگاهی در زیرزمینی کوچک شروع کرد. شرکت بوتان چند سال بعد از توزیع گاز و تولید لوازم گازسوز و البته گسترش مصرف گاز مایع در کشور و اقبال به استفاده از لوازم گازسوزدر بین مردم به فکر تولید سیلندر در داخل کشور افتاد و با گرفتن وام از بانک توسعه صنعتی کارخانه را راه‌اندازی کردند. شرکت بوتان در دهه ۴۰ و ۵۰ با افزایش مصرف گاز مایع در کشور و ورود شرکت‌های رقیب توسعه و رشد سریعی را شاهد بود و در این بین برادران مهندس خلیلی هم که تحصیل کرده بودند به مجموعه اضافه شدند و حتی حدود ۴۵ سال پیش در این مجموعه صنعتی خانوادگی تقسیم کار هم صورت گرفت به گونه‌ی که به گفته محسن خلیلی «شرکت بوتان را دو قسمت کردیم» قسمتی که برای توزیع گاز بود را من اداره می‌کنم و قسمتی هم که سازندگی است برادرانم مسئولیت‌اش را برعهده دارند.

توسعه با تشکل‌گرایی و مسئولیت اجتماعی رقم می‌خورد
مهندس محسن خلیلی با بیش از ۶ دهه فعالیت مستمر در حوزه صنعت کشور معتقد است توسعه کشور تنها با تشکل‌گرایی و هم‌فکری رقم می‌خورد و از همین رو از سال‌های قبل از انقلاب و همزمان با فعالیت صنعتی حضوری فعال در تشکل‌های مرتبط با صنعت، صنعت گاز مایع، تولید لوازم خانگی داشته و در چندین دوره عضو هیات نمایندگان اتاق ایران و تهران بوده است. او از پایه‌گذاران و روسای سندیکای توزیع‌کنندگان گاز، سندیکای لوازم خانگی و انجمن مدیران صنایع در سال ۱۳۵۹ و کنفدراسیون صنعت بوده است. مهندس خلیلی با وجود ۹۰ سال سن همچنان فعال است او به صورت گسترده در فعالیت‌های صنعتی و تشکلی حضور دارد.

گارانتی محصول یکی از وظایف شرکت‌ها در ارتباط با تعهد و انجام مسئولیت اجتماعی آنها است.
یخچال می‌سازیم اما به مشتری اطلاعات کافی نمی‌دهیم
دستاورد صنعت / یخچال فریزر ما خراب شد و چاره‌ای نبود جز این که یخچال تازه‌ای بخریم. قیمت یخچال خارجی و داخلی در بازار چند برابر شده بود و امکان خرید یخچال فریزر خارجی با قیمت‌های بالا را نداشتیم رفتیم سراغ یخچال‌های داخلی. چند مدل از یخچال‌های چند برند داخلی را دیدیم و بالاخره یکی را انتخاب کردیم. نمایندگی فروش کلی از برندشان تعریف کرد و گفت که همه محصولات شرکت گارانتی دارد. ما هم یخچال مورد نظر را سفارش دادیم، قیمتش را پرداختیم و تاکید کردیم که رنگ یخچال باید سفید باشد. او هم گفت فردا حوالی ظهر یخچال به آدرس شما فرستاده می‌شود.
فردا از ظهر ما منتظر پیک حامل یخچال شدیم. هر چه منتظر ماندیم خبری نشد. بالاخره نزدیک عصر زنگ زدیم به نمایندگی که این یخچال چی شد؟ نمایندگی شماره راننده شرکت را داد. به راننده زنگ زدیم کلی بهانه آورد و این که در ترافیک گیر کرده است و تا یک ساعت دیگر می‌رسد. بالاخره بعد از غروب آفتاب راننده و یک همکار دیگرش کشان کشان یخچال را به طبقه دوم آوردند.
قبل از این که یخچال سرجایش قرار بگیرد. کارتن را باز کردند اما رنگ یخچال به جای سفید، خاکستری بود. به راننده گفتیم که رنگ سفارش ما سفید بود. راننده اصرار می‌کرد که این رنگ بهتری است و قیمتش هم بیشتر است تازه ما تا اینجا آورده‌ایم، بهتر است همین را انتخاب کنید. سرانجام بعد از اصرار ما قبول کرد که یخچال را برگرداند وفردا یخچال جدید را بیاورد.
فردا هم با کلی تاخیر راننده رسید و کارتن یخچال را باز کرد و گفت که فردا یک نفر از شرکت می‌آید و یخچال را روشن می‌کند. اگر شما روشن کنید شرکت هیچ گارانتی نخواهد داد.
ما هم که تازه به خانه جدید نقل مکان کرده بودیم، همچنان بی یخچال بودیم، پذیرفتیم تا فردا آقای تکنیسین بیاید. ما هم که چند روز درگیر خانه جدید و یخچال بودیم و ناچار بودیم برویم سر کار، یکی را گذاشتیم خانه تا آقای تکنسین بیاید و یخچال را راه بیندازد. روز بعد آقای تکنسین با کلی تاخیر آمد و یخچال را را انداخت و گفت که یخچال یک سال گارانتی است و اگر اشکالی پیدا کرد به شرکت زنگ بزنیم.
بعد هم یک بار از شرکت زنگ زدند که از یخچال راضی هستیم؟ ما هم گفتیم بله ولی دو تا از کشوهای فریزر مشکل دارد. راهنمایی کرد و گفت که اگر لازم است یکی بیاید و چک کند. اما نیامد.
تا این که یک روز هنگام باز کردن یخچال، دسته در یخچال از جا درآمد. ما هم چند روزی با همین یخچال بی‌دسته و در، سر کردیم تا بالاخره زنگ زدیم به شرکت. گفتیم که مشکل چیست و مدیر بخش گفت فردا یک نفر را می‌فرستد برای تعمیر و تعویض دسته در یخچال. باز ناچار شدیم از کار بزنیم و منتظر آقای تعمیرکار بمانیم.
فردا آقای تعمیرکار شرکت آمد و دسته در را عوض کرد ولی گفت که این شامل گارانتی نمی‌شود؛ چون اشکال ظاهری است. از ما بابت تعویض دسته یخچال ۷۰ هزار تومان گرفت و رفت.
بعد از رفتنش نگاهی به برگه گارانتی کردیم که یک چیز کلی بود که یخچال گارانتی است. و چندتا شماره هم رویش بود، همین.
چرا گارانتی یک محصول هیچ چیزی ندارد جز چندتا شماره؟ چرا تولیدکننده و فروشنده به خریدار اطلاعات لازم را نمی‌دهند، که این گارانتی شامل چه چیزهایی می‌شود و شامل چه چیزهایی نمی‌شود؟ این نحوه رفتار با مشتری، باعث می‌شود که خریدار به این نتیجه برسد که دیگر از محصولات این شرکت خرید نکند.
مسئولیت اجتماعی هر شرکتی که محصول و یا خدماتی ارائه می‌دهد باید اطلاعات مربوط به کالا و خدمات را به روشنی دربرگه یا دفترچه‌ای توضیح دهد. علاوه بر این اگر کالای فروخته شده، گارانتی دارد، باید آن را در همان برگه یا دفترچه یا برگه و دفترچه جداگانه‌ای توضیح داده شود. این که چه بخش‌هایی شامل گارانتی می‌شود و چه بخش‌هایی گارانتی نمی‌شود.
در حین چک کردن برگه گارانتی تازه متوجه شدم که دفترچه اطلاعات مربوط به یخچال هم یک برگه کوچک است که تقریبا هیچ اطلاعاتی ندارد. یک برگه ساده که رویش فقط مدل یخچال رویش نوشته شده است و بس. در حاشیه بیرونی یخچال هم یک برچسب نصب شده که مثلا این محصول برق کم مصرف می‌کند.
مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها این است که با جزئیات دقیق همه بخش‌های محصول را برای مشتری در قالب دفترچه‌ای توضیح دهند. غیر از این، درباره نحوه نگهداری قطعات و یخچال و موارد ایمنی و خطرناک به مشتری اطلاعات بدهند نه این که یک برگه ساده فقط مدل یخچال را رویش بنویسند.
برخلاف تصور، این کار هزینه اضافی برای شرکت‌ها نیست بلکه مشتری با مطالعه این دفترچه و در صورت نیاز استفاده از اطلاعات آن، به تولیدکننده اطمینان پیدا می‌کند و از یک مشتری معمولی به یک مشتری وفادار تبدیل می‌شود.

توسعه و پیشرفت یک کشور بدون وجود شبکه حمل و نقل سریع و کارآمد امکان‌پذیر نیست. ایران از دریای خزر تا خلیج فارس موقعیت‌های جغرافیایی و ژئوپلتیک کم‌نظیری دارد و این موقعیت خاص عامل گسترش همکاری ریلی بین ایران و کشورهای پیرامونی است.
دستاورد صنعت / تکمیل کریدور شمال- جنوب علاوه بر توسعه ترانزیت بین‌المللی و استفاده از ظرفیت‌های سرزمینی، یک منبع درآمد پایدار برای ایران است و پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی راه‌آهن رشت-آستارا و عملیاتی شدن کریدور شمال- جنوب، ایران بتواند سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار درآمد از این مسیر ترانزیتی کسب کند.
به گزارش ایسنا، راه‌آهن رشت-آستارا که قرار است با همکاری کشورهای روسیه و آذربایجان در تامین مالی پروژه احداث شود، یکی از مهم‌ترین پروژه‌های ریلی ایران است که به‌دلیل جایگاه مهمی که در راهگذر جنوب به شمال دارد، از ابتدای دولت سیزدهم در اولویت برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی قرار گرفت و تلاش‌های مستمر و دیدارها و مذاکرات متعدد بین‌المللی در نهایت به نتیجه رسید و و تفاهم‌نامه آن بین ایران و روسیه برای احداث راه آهن امضا شد
توسعه و پیشرفت یک کشور بدون وجود شبکه حمل و نقل سریع و کارآمد امکان‌پذیر نیست. جمهوری اسلامی از دریای خزر تا خلیج فارس موقعیت‌های جغرافیایی و ژئوپلتیک کم‌نظیری دارد و این موقعیت خاص عامل گسترش همکاری ریلی بین ایران و کشورهای پیرامونی است.
جمهوری اسلامی ایران در کنار روسیه مهم‌ترین کشور در سواحل دریای خزر است و افزایش تبادلات تجاری در دریای خزر و اتصال ریلی و جاده‌ای شمال کشور به خلیج فارس سیاست راهبردی دولت است.

ظرفیت‌ها و فرصت‌های کریدور شمال – جنوب
کریدور شمال – جنوب پل ارتباطی کشورهای اروپایی با اقیانوس هند و خلیج ‌فارس به‌شمار می‌رود. در این کریدور ارتباط کشورهای شمال اروپا، اسکاندیناوی و روسیه از طریق ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس، حوزه اقیانوس هند و جنوب شرقی آسیا برقرار می‌شود.
شبکه بزرگراه‌ها، مسیرهای دریایی و ریلی به‌طول ۷۲۰۰ کیلومتر، کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال- جنوب را به کوتاه‌ترین مسیر ارتباطی (حدود ۳۵ تا ۳۷ روز) بین روسیه و هند تبدیل می‌کند. کریدور شمال- جنوب دسترسی مستقیم بیشتری را به هند در آسیای مرکزی و روسیه می‌دهد و در عین حال به ایران امکان تبدیل شدن به هاب ترانزیتی منطقه‌ای را می‌دهد؛ همچنین می‌تواند رقیبی جدی برای کانال سوئز در مبادلات تجاری بین شرق و غرب باشد.
هزینه حمل کالاهای ترانزیتی از این مسیر، ۳۰ درصد نسبت به سایر مسیرهای منطقه ارزان‌تر است و زمان حمل‌ونقل کالاهای هندی به روسیه هم از طریق کانال سوئز به نصف کاهش می‌یابد.

پیش‌بینی می‌شود با راه‌اندازی راه‌آهن رشت-آستارا و عملیاتی شدن کریدور شمال- جنوب، ایران بتواند سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار درآمد از این مسیر ترانزیتی کسب کند

کریدور شمال – جنوب که حتی پیش از جنگ در شرق اروپا و ناامنی بنادر روسیه در دریای سیاه، مورد توجه بود، با بحران انرژی و بحران غله ناشی از جنگ اوکراین، اهمیت ژئواستراتژیک خود را بیش از پیش نمایان‌تر کرد. به‌طور کلی کشورهای آسیای مرکزی و جنوب قفقاز به‌شدت با کمبود فضا در توسعه روابط تجاری با یکدیگر روبه‌رو هستند و هرگونه فرصت برای توسعه روابط تجاری بین آنها به‌خصوص در حوزه حمل و نقلی با استقبال این کشورها مواجه شود.
کریدور حمل و نقل شمال- جنوب از مهم‌ترین شاهراه‌های ارتباطی نیمکره شرقی و در زمره ۱۰ کریدور ترانزیتی ریلی و ترکیبی تعریف‌شده در نشست کشورهای عضو اتحادیه اروپایی در هلسینکی در سال ۱۹۹۲ است که به‌عنوان شاهراه ترانزیتی شماره ۹ میان سه کشور ایران، روسیه و هند به تصویب رسید. توافقنامه این کریدور در سپتامبر سال ۲۰۰۰ میلادی بین این سه کشور به‌عنوان مؤسسان کریدور شمال- جنوب در سن‌پترزبورگ به امضا رسید. سپس با پذیرفتن ۱۱ کشور دیگر شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکیه، اوکراین، بلاروس، عمان، سوریه و بلغارستان، خود را به‌عنوان مسیری جایگزین و قابل اعتماد به اثبات رساند.

مزیت‌های کریدور برای ایران
با توجه به اینکه برخی از همسایگان نظیر قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان به‌نحوی محصور در خشکی هستند، برای رسیدن به دریا باید از طریق ایران کالاهای خود را حمل کنند. بهره‌مندی ایران از کریدورها ازجمله کریدور شمال- جنوب از این منظر، بسیار حائز اهمیت است. این کریدور همچینن می‌تواند دیپلماسی سیاسی- اقتصادی ایران در قفقاز را از بیش از پیش فعال و نقش‌آفرین کند.
تکمیل کریدور شمال- جنوب علاوه بر توسعه ترانزیت بین‌المللی و استفاده از ظرفیت‌های سرزمینی، یک منبع درآمد پایدار برای ایران است. پیش‌بینی می‌شود با عملیاتی شدن کریدور شمال- جنوب، ایران بتواند سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار درآمد از این مسیر ترانزیتی کسب کند که می‌تواند تا حدی وابستگی کشور به درآمدهای نفتی را کاهش دهد.
ظرفیت ترانزیت کریدور شمال- جنوب ۳۰ میلیون تن در سال است، اما در حال حاضر ایران از دو میلیون تن این ظرفیت بهره می‌برد. اگر ایران به هدف خود در تبدیل شدن به هاب منطقه‌ای دست یابد، نیازی به خام‌فروشی مواد معدنی و نفتی نخواهد داشت و منافعی که از راه ترانزیت و گردشگری کسب می‌شود، کشور را از فروش مواد نفتی و معدنی خام بی‌نیاز می‌کند.
از این کریدور سالانه حدود ۲۵٠ میلیارد دلار محصولات هندی و چینی و آسیای شرقی به مقصد اروپا تراتزیت خواهد شد. پیش‌بینی شده سهم ایران در ترانزیت کالا حدود ۴ درصد و تولید حدود ۱۵ درصد باشد. تکمیل و راه‌اندازی این طرح بزرگ بین‌المللی جایگاه ایران در اقتصاد بین‌الملل را از صادرکنندگی «مواد خام» به جایگاه «ترانزیت» تغییرخواهد داد.